Translate

Total Pageviews

Popular Topics

Recent PostAll the recent news you need to know

Modern Period -Bihar Special

                                      MODERN PERIOD -BIHAR SPECIAL

  1. рдмिрд╣ाрд░ рдоें рдпूрд░ोрдкीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди 17 рд╕рджीं рдоें рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ। 
  2. рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рдЖрдП , рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиा рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рд╣ुрдЧрд▓ी рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा 
  3. 17 рд╡ीं  рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдордз्рдп рддрдХ рдбрдЪों рдиे рдмिрд╣ाрд░ рдоें рдХрдИ рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рд╢ोрд░े рдХा рдЧोрджाрдо рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा। 
  4. рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдбрдЪों рдиे рдкрдЯрдиा рдХॉрд▓ेрдЬ рдХी рдЙрдд्рддрд░ी рдИрдоाрд░рдд рдоें 1632 рдоें рдбрдЪ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा 
  5. 1662 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдбрдЪ рдоाрдорд▓ों рдХे рдк्рд░рдзाрди рдирдеिрдпрд╕ рд╡ैрдЧ्рдбेрди рдмрд░ुрдХ рдиे рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдПрдХ рдлрд░рдоाрди рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। 
  6. рдбрдЪ рдпाрдд्рд░ी рдЯ्рд░ैрд╡рд░рдиि 21 рджिрд╕ंрдмрд░ 1665 рдХो рдкрдЯрдиा рдЖрдпा рдеा рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдиे рдЫрдкрд░ा рд╕े рдпाрдд्рд░ा рдХी। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЫрдкрд░ा рдоें рд╢ोрд░े рдХा рд╢ुрдж्рдзिрдХрд░рдг рдХा рдХाрдо рд╣ोрддा рдеा 
  7. 1848 рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рдЕрдлрдЧाрди рд╕рд░рджाрд░ рд╢рдорд╢ेрд░ рдЦाрди рдиे рдкрдЯрдиा рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХिрдпा рддрдеा рдлрддुрд╣ा рд╕्рдеिрдд рдбрдЪ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рд▓ुрдЯा। 
  8. 1758 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╢ोрд░े рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  9. 25 рдирд╡ंрдмрд░ 1759 рдоें рд╡ेрджрд░ा (рдмंрдЧाрд▓ ) рдХे рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рдпुрдж्рдз рдоें рдбрдЪ , рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╣ाрдеों рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ुрдП рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा 
  10. 10 рдЬुрд▓ाрдИ 1781 рдХो рдкрдЯрдиा рдоिрд▓िрд╢िрдпा рдХे рдХрдоांрдбिंрдЧ рдСрдлिрд╕рд░ рдоेрдЬрд░ рд╣ाрд░्рдбी рдиे рдкрдЯрдиा рдбрдЪ рдоाрд▓рдЧोрджाрдо рдХो рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा 
  11. 05 рдЕрдЧрд╕्рдд 1781 рдХो рдкैрдЯ्рд░िрдХ рд╣िрдЯ्рд▓े рдиे рдбрдЪ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХी рдХрдоाрди рдоैрдХ्рд╕рд╡ेрд▓ рд╕े рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा। 
  12. 1824 -25 рдоें рдбрдЪ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдЕंрддिрдо рд░ूрдк рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा। 
  13. рднाрд░рдд рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдл्рд░ेंрдХोрдЗрд╕ рдоाрд░्рдЯिрди рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें 1664 рдоें рдХी рдЧрдпी 
  14. рдоाрд░्рдЯिрди рдиे 1674 рдоें рдкांрдбिрдЪेрд░ी (рдкुрджुрдЪेрд░ी ) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдФрд░ рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдЙрд╕рдиे рдоाрд╣ी, рдХрд░ाрдИрдХрд▓ рддрдеा рдЕрди्рдп рдЬрдЧрд╣ों рдкрд░ рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े। 
  15. рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдмंрдЧाрд▓ рдЖрдП рдФрд░ рдЪंрдж्рд░ рдирдЧрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा 
  16. 1734 рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ीрдпों рдиे рдкрдЯрдиा рдоें рдоाрд▓ рдЧोрджाрдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा 
  17. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдоाрд░्рдЪ 1757 рдоें рдЪंрдж्рд░рдирдЧрд░ рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा 
  18. 1761 рдоें рдкांрдбिрдЪेрд░ी рднी рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХे рд╣ाрде рд╕े рдиिрдХрд▓ рдЧрдпा рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдХрдм्рдЬे рдоें рдЖ рдЧрдпा 
  19. 1763 рдоें рдбेрд░िрдл рдХे рд╕ंрдзि рдХे рддрд╣рдд рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХो рдЕрдкрдиा рдЦोрдП рд╣ुрдП рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡ाрдкрд╕ рдоिрд▓ рдЧрдпा 
  20. 1793 рдоें рд▓ाрд░्рдб рдХाрд░्рдирд╡ाрд▓िрд╕ рдХे рд╕рдордп рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпां рд╕िрдордЯрдХрд░ рдкांрдбिрдЪेрд░ी рддрдХ рд░рд╣ рдЧрдпी рдеी 
  21. 1814 рддрдХ рдмिрд╣ाрд░ рддрдеा рднाрд░рдд рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпां рд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпी। 
  22. рднाрд░рдд рдоें рдЖрдиेрд╡ाрд▓े рдпूрд░ोрдкीрдп рдХंрдкрдиी рдоें рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХा рдиाрдо рд╕рдмрд╕े рдЕंрдд рдоें рдЖрддा рд╣ै। 
  23. 1774 -75 рдоें рдкрдЯрдиा рдоें рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХे рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  24. рдордИ 1775 рдоें рдкрдЯрдиा рдХी рдбेрдиिрд╢ рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдЬॉрд░्рдЬ рд╡рд░्рдирд░ рдиे рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХे рд▓िрдП рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рд╕े рдлрд░рдоाрди рдХी рдоांрдЧ рдХी। 
  25. рдбेрдиिрд╢ рдХंрдкрдиी рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рд╢ोрд░े рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рддी рдеी рдбрдЪ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░ , рдЪीрдиी , рд╢ोрд░ा , рдЕрдлीрдо рдЖрджि рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рддी рдеी। 
  26. 1801 рдоें рдм्рд░िрдЯेрди рдФрд░ рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХे рдпुрдж्рдз рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдкрдЯрдиा рдХी рдбेрдиिрд╕ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рддрдеा рд╕ेрд░ाрдордкुрд░ рдХी рдХोрдаी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  27. 1802 рдоें рдЖрдоिрдпाँ рдХी рд╕ंрдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднाрд░рдд рдоें рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХे рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХो рд╡ाрдкрд╕ рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। 
  28. 1845 рддрдХ рдмिрд╣ाрд░ рдХे рд╕рд░े рдбेрдиिрд╢ рдоाрд▓ рдЧोрджाрдо рдФрд░ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдЕрдзीрди рд╣ो рдЧрдпा। 
  29. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рд╕्рдеाрдпी рдоाрд▓ рдЧोрджाрдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 1691 рдоें рдкрдЯрдиा рдХे рдЧुрд▓рдЬाрд░рдмाрдЧ рдоें рдХी рдЧрдпी। 
  30. 1664 рдоें рдЬॉрдм рдЪрд░рдиाрдХ рдХो рдкрдЯрдиा рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  31. рдЬॉрдм рдЪрд░рдиाрдХ рдиे 1686 рдоें рд╣ुрдЧрд▓ी рдХो рд▓ुрдЯा। 
  32. рдлрд░्рдЦрд░ूрд╕िрдпрд░ рдХे рд╢ाрд╕рди рдХाрд▓ рдоें 1713 рдоें рдкрдЯрдиा рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рдмंрдж рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕рдиे рдкुрдиः 1717 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рдмिрд╣ाрд░ рддрдеा рдмंрдЧाрд▓ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЫूрдЯ рджे рджिрдпा। 
  33. рдкрдЯрдиा рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे 1718 рдоें рдлिрд░ рдЦोрд▓ा। 
  34. 1757 рдХे рдк्рд▓ाрд╕ी (рдоाрд▓рджा рдХे рдкाрд╕ ) рдпुрдж्рдз рддрдеा 1764 рдХे рдмрдХ्рд╕рд░ рдпुрдж्рдз рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдмिрд╣ाрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЖрдзिрдкрдд्рдп рдоें рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдЖ рдЧрдпा। 
  35. рдмрдХ्рд╕рд░ рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрдж рд▓ाрд░्рдб рдХ्рд▓ाрдЗрд╡ рдФрд░ рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХे рдмीрдЪ 12 рдЕрдЧрд╕्рдд 1765 рдХो рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдоें рдПрдХ рд╕ंрдзि рд╣ुрдИ , рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХो рдмिрд╣ाрд░ , рдмंрдЧाрд▓ рддрдеा рдЙреЬीрд╕ा рдХी рджीрд╡ाрдиी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ। 
  36. 16 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1756 рдХो рдордиिрд╣ाрд░ी рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ौрдХрддрдЬंрдЧ рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ुрдЖ। 
  37. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ीрдпों рдиे рдХрд▓рдХрдд्рддा рдоें рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рдХी рдХिрд▓ेрдмंрджी рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХी।  рдЗрд╕рд╕े рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдмिрдЪ рддрдиाрд╡ рдЙрдд्рдкрди рд╣ो рдЧрдпा , рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ुрдк 23 рдЬूрди 1757 рдХो рдк्рд▓ाрд╕ी рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ , рдЬिрд╕рдоे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡िрдЬрдпी рд╣ुрдП рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा рддрдеा рдЙрд╕рдХे рдкुрдд्рд░ рдоीрд░рди рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдЙрдк рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा। 
  38. 1760 рдоें рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдирд╡ाрдм рдмрдиा , рд▓ेрдХिрди рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕े рдЙрд╕рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЕрдзिрдХ рджिрдиों рддрдХ рдордзुрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХा। 
  39. рдоेрд░े рдХाрд╕िрдо рдиे 1761 рдоें рдЕрдкрдиी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдоुрд░्рд╢िрджाрдмाрдж рд╕े рд╣рдЯाрдХрд░ рдоुंрдЧेрд░ рдоें рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  40. рдкрдЯрдиा рдХे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдПрдЬेंрдЯ рдРрд▓िрд╕ рдХो рдкрдЯрдиा рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдЧрдпा। рдРрд▓िрд╕ рдиे 24 рдЬूрди 1763 рдХो рдкрдЯрдиा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓ूрдЯрдкाрдЯ рдХिрдпा рддрдеा рдЕрдиेрдХ рдиिрд░्рджोрд╖ों рдХी рд╣рдд्рдпा рдХिрдпा।  рд╡िрд╡рд╢ рд╣ोрдХрд░ рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдПрдЬेंрдЯ рдРрд▓िрд╕ рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕ैрдиिрдХ рдХрд░рд╡ाрдИ рд╢ुрд░ू рдХिрдпा।  рдРрд▓िрд╕ рдХो рдмंрджी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕े рдоुंрдЧेрд░ рд▓ाрдпा рдЧрдпा।  рдкрдЯрдиा рдоें рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЕрдзिрдХाрд░ीрдпों рдХा рдХрдд्рд▓ेрдЖрдо рдХिрдпा  рдФрд░ рдпрд╣ рдШрдЯрдиा 'рдкрдЯрдиा рд╣рдд्рдпाрдХांрдб 'рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ। 
  41. 2 рд╕िрддрдо्рдмрд░ 1763 рдХो  рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдХे рдЙрджрд╡ा рдиाрд▓ा рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╣ाрдеों рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ुрдЖ рдкрд░рди्рддु рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╣ाрде рдирд╣ीं рдЖрдпा рдФрд░ 4 рджिрд╕ंрдмрд░ 1763 рдХो рдХрд░्рдордиाрд╢ा рдирджी рдкрд░ рдХрд░рдХे рдЕрд╡рдз рд░ाрдЬ्рдп рдЪрд▓ा рдЧрдпा। 
  42. рдкрдЯрдиा (рдЙрджрд╡ा рдиाрд▓ा) рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдкрд░ाрдЬрдп рдХे рдмाрдж рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рдмрдЦ्рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджौрд▓ा рдПрд╡ं рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдпुрдж्рдз рдХी рддैрдпाрд░ी рдХрд░рдиे рд▓рдЧा।  рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдиे рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рдмрдЦ्рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджौрд▓ा рдПрд╡ं рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХी рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╕ेрдиा рдХे рд╕ाрде рдкрдЯрдиा рдХी рдУрд░ рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХिрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ेрдиा рдХा рдк्рд░рдзाрди рдХाрд░्рдирдХ рдШрдмрд░ा рдЧрдпा।  рдХрд▓рдХрдд्рддा рдХौंрд╕िрд▓ рдиे рд╣ेрдХ्рдЯрд░ рдоुрдирд░ो рдХो рд╕ेрдиा рдкрддि рдмрдиाрдпा।  рдоुрдирд░ो рдЬुрд▓ाрдИ 1764 рдоें рдкрдЯрдиा рдкрд╣ुँрдЪा рддрдеा рд░ोрд╣рддाрд╕ рдХे рд▓ीрдХेрджाрд░ рд╢ाрд╣рдорд▓ рдХो рдк्рд░рд▓ोрднрди рджेрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдХрд░ рд▓िрдпा।  рдоुрдирд░ो рд╕ोрди рдирджी рдкाрд░ рдХрд░ рдмрдХ्рд╕рд░ рдкंрд╣ुрдЪा , рдЬрд╣ाँ 22 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1764 рдХी рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рддाрдХрддों рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ , рдЬिрд╕рдХा рдкрд░िрдгाрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рд░рд╣ा। 
  43. рдмрдХ्рд╕рд░ рдХे рдпुрдж्рдз рдиे рдЬрд╣ाँ рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХे рднाрдЧ्рдп рдХा рд╕ूрд░्рдп рдЕрд╕्рдд рдХрд░ рдХрд░ рджिрдпा , рд╡рд╣ीँ рдмिрд╣ाрд░ рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рдкूрд░्рдгрд░ूрдк рд╕े рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा।  рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдиे рддрдд्рдХाрд▓ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░ 1765 рдоें рдмिрд╣ाрд░ , рдмंрдЧाрд▓ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХी рджीрд╡ाрдиी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рджे рджिрдпा। 
  44. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों 1771 рдоें рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा। 
  45. рддрдоाреЬ  рд╡िрдж्рд░ोрд╣(1789 -1794 ) рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЙрд░ांрд╡ рдЬрдирдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕рдорд░्рдеिрдд рдЬрдоींрджाрд░ों рдХे рдмीрдЪ।  рдЗрд╕ рдЬрдирдЬाрддि рдиे 1789 рдоें рдЕрдкрдиे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рддेрд╡рд░ рджिрдЦाрдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рдФрд░ рдЬрдоींрджाрд░ों рдХो рд▓ुрдЯा। 1794 рддрдХ рдЗрди рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдиे рдЬрдоींрджाрд░ों рдХो рдЗрддрдиा рднрдпрднीрдд рдХрд░ рджिрдпा рдХी рдЙрдирдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рд╢рд░рдг рд▓ेрдиी рдкреЬी рдлिрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЗрд╕ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो  рдХुрдЪрд▓ рджिрдпा। 
  46. рдЪेрд░ो рд╡िрдж्рд░ोрд╣ (1800 -1802 ) рдоें рдЪेрд░ो рдХिрд╕ाрдиों рдиे рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬा рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХिрдпा рдеा рдпрд╣ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1802 рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рдиेрддा рднूрд╖рдг рд╕िंрд╣ рдХो рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рдлांрд╕ी рджेрдиे рдХे рдмाрдж рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпी। 
  47. рд╣ो рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1821 -22 рдоें рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХे рд╣ो рд▓ोрдЧो рдФрд░ рд╕िंрдШрднूрдо рдХे рд░ाрдЬा рдЬрдЧрди्рдиाрде рд╕िंрд╣ рдХे рд╡िрджूрд░рд╣ рдХिрдпा 
  48. рдХोрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1832 рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ , рдкрд▓ाрдоू , рд╕िंрдШрднूрдо рдФрд░ рдоाрдирднूрдо  рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдеा рдЬो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдмреЭрддे рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдкों рдХे рд╢ोрд╖рдг рдХे рдЦिрд▓ाрдл  рдЙрдкрдЬा рдеा। 
  49. рднूрдоिрдЬ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो рдЧंрдЧाрдиाрд░ाрдпрдг рд╣ंрдЧाрдоा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै 
  50. рд╕ंрдеाрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1855 -1856  - рд╡ीрд░рднूрдо , рдвाрд▓рднूрдо , рд╕िंрдШрднूрдо , рдоाрдирднूрдо рдФрд░ рдмाрдХुреЬा рдХे рдЬрдоींрджाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рддाрдпे рдЧрдП рд╕ंрдеाрд▓ 1790 рд╕े рд╣ी рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ , рдЬिрд╕े рджाрдоिрди -рдП -рдХोрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा , рдоें рдЖрдХрд░ рдмрд╕ рдЧрдП।  рдЗрди्рд╣ी рд╕ंрдеाрд▓ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें  рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ुрдЖ , рдХ्рдпोрдХि рдЗрд╕рдиे рдХंрдкрдиी рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕рдорд░्рдеिрдд рдЬрдоींрджाрд░ों рдХो рдмреЬी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╣ाрдиि рдкрд╣ुंрдЪाрдИ। 
  51. 1855 рдоें рд╣рдЬाрд░ों рд╕ंрдеाрд▓ों рдиे рднोрдЧрдиाрдбीрд╣ рдХे рдЪुрди्рдиू рдоांрдЭी рдХे рдЪाрд░ рдкुрдд्рд░ों рд╕िрдж्рдзू , рдХाрди्рд╣ू , рдЪाँрдж рдФрд░ рднैрд░рд╡ рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдПрдХ рд╕рднा рдХी , рдЬिрд╕рдоे рдЙрди्рд╣ोंрдиे  рдЙрдд्рдкीреЬрдХों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд▓ाрдордмंрджी рд▓реЬाрдИ  рд╢рдкрде рд▓िрдпा।  рд╕िрдж्рдзू -рдХाрди्рд╣ू рдиे рд▓ोрдЧों рдоें рдПрдХ рдирдпी рдКрд░्рдЬा рднрд░ рджिрдпा। 
  52. рдЬрдирд╡рд░ी 1856 рддрдХ рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ंрдеाрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो рджрдмा рджिрдпा рдЧрдпा 
  53. рд╕ंрдеाрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк 30 рдирд╡ंрдмрд░ 1856 рдХो рд╡िрдзिрд╡рдд рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдЬिрд▓ा рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдпी рдФрд░ рдПрд╢рд▓ी рдПрдбेрди  рдХो рдк्рд░рдердо рдЬिрд▓ाрдзिрдХाрд░ी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। 
  54. рд╕рд░рджाрд░ी рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1859 -1881 рдХे рдордз्рдп рдЪрд▓ा।  рдЗрд╕рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдПрд╕.рд╕ी. рд░ाрдп рдиे рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ 'рдж рдоुंрдбाрдЬ ' рдоें рдХिрдпा рд╣ै।  рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдпрд╣ рд▓реЬाрдИ рднूрдоि рдХे рд▓िрдП рд╣ुрдЖ рдеा। 
  55. рдЦрд░рд╡ाрд░ рдЖंрджोрд▓рди , рдЬिрд╕рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рднрдЧीрд░рде рдоांрдЭी рдиे рдХिрдпा рдеा , рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдк्рд░ाрдЪीрди рдоूрд▓्рдпों рдФрд░ рдЬрдирдЬाрддीрдп рдкрд░рдо्рдкрд░ाрдУं рдХो рдкुрдиः рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдеा। 
  56. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдЖंрджोрд▓рди рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдЬрдирдЬाрддीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЧрдаिрдд рдФрд░ рд╡्рдпाрдкрдХ рдоाрдиा  рдЬाрддा рд╣ै। 
  57. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдиे 1895 рддрдХ рд▓рдЧрднрдЧ рдЫрд╣ рд╣рдЬाрд░ рдоुंрдбाрдУं рдХो рдПрдХрдд्рд░िрдд рдХрд░ рджिрдпा।  рдЕрдм рддрдХ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рджрд▓ рдеा। рдмिрд░рд╕ा рдХो рднрдЧрд╡ाрди् рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдоाрдиा рдЬाрдиे рд▓рдЧा। 
  58. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдеा :- рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ  рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рджрдорди рдХрд░ рджेрдиा , рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рд╕рд╣िрдд рд╕рднी рдЕрди्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рджिрдХुрдУं (рдмाрд╣рд░ी рд▓ोрдЧ ) рдХो рднрдЧा рджेрдиा, рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдоुंрдбा рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиा 
  59. 25 рджिрд╕ंрдмрд░ 1897 рдХो рдЬрдм рдХ्рд░िрд╕рдорд╕ рдХा рджिрди рдеा рддрдеा рдИрд╕ाрдИ рд▓ोрдЧ рдЗрд╕ рджिрди рдЬрд╢्рди рдордиाрдиे рд╡ाрд▓े рдеे , рдЙрд╕ी рджिрди рдХो рдмिрд░рд╕ा  рдоुंрдбा рдиे рд╣рдорд▓े рдХे рд▓िрдП рдЪुрдиा।  рдЗрд╕ рд╣рдорд▓े рдоें рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдИрд╕ाрдИрдпों рдХो рдоौрдд рдХे рдШाрдЯ рдЙрддрд░ा рдЧрдпा। 
  60. рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕ाрдеी рдЧрдпा рдоुंрдбा рдХो рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЬेрд▓ рднेрдЬ рджिрдпा рдЧрдпा। 
  61. рдЬेрд▓ (рд░ांрдЪी рдЬेрд▓ )  рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЕрд╕ाрдз्рдп рдмिрдоाрд░िрдпों рдФрд░ рд╕рдоुрдЪिрдд рдЙрдкрдЪाрд░ рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी। 
  62. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдмाрдж 'рдоुंрдбाрд░ी рдЦूंрдЯрдХाрд░ि рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा 'рдХो рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  63. 1905 рдоें рдЦूंрдЯी рдХो рдЕрдиुрдоंрдбрд▓ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ 1908 рдоें рдЧुрдорд▓ा рдЕрдиुрдоंрдбрд▓ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। 
  64. рдЯाрдиा рднрдЧрдд рдЖंрджोрд▓рди 1914 рдоें рд╢ुрд░ू рд╣ुрдИ।  рдЯाрдиा рднрдЧрдд рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЙрд░ाँрд╡ рдЬрдирдЬाрддि рдХी рдПрдХ рд╢ाрдЦा рдеी , рдЬिрд╕рдиे рдХुреЬुрдЦ рдзрд░्рдо рдЕрдкрдиाрдпा рдеा। 
  65. рдиोрдиिрдпा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1770 рд╕े 1800 рдХे рдмिрдЪ рдмिрд╣ाрд░ рдХे рд╢ोрд░ा рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╣ाрдЬीрдкुрд░ , рддिрд░рд╣ुрдд , рд╕ाрд░рдг рдФрд░ рдкूрд░्рдгрдпा рдоें рд╣ुрдЖ। 
  66. рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдЕрд░рдм рдХे рдЕрдм्рджुрд▓ рд╡рд╣ाрдм рдеे।  рдЗрди्рд╣ोрдиे рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рдХुрд░ीрддिрдпों рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЗрд╕ рдЖंрджोрд▓рди рдХो рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा рдеा। 
  67. рднाрд░рдд рдоें рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдиेрддृрдд्рд╡рдХрд░्рддा рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╕ैрдпрдж рдЕрд╣рдордж рдмрд░ेрд▓рд╡ी рдеे। 
  68. рд╕ैрдпрдж рдЕрд╣рдордж рдмрд░ेрд▓рд╡ी рдХा рдЬрди्рдо 1776 рдоें рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд░ाрдпрдмрд░ेрд▓ी рдоें рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЗрди्рд╣ोрдиे рднाрд░рдд рдоें рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдкрддрди рдХे рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕рди  рдХो рдЬिрдо्рдоेрд╡ाрд░ рдорди рддрдеा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдзिрдХृрдд рднाрд░рдд рдХो 'рджाрд░ -рдЙрд▓ -рд╣рд░рдм 'рдХрд╣ा рдФрд░ рдЙрд╕рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдХे 'рджाрд░ -рдЙрд▓ -рдЗрд╕्рд▓ाрдо 'рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдкрде рд▓ी। 
  69. 1821 рдоें рдЕрд╣рдордж рдмрд░ेрд▓рд╡ी рдиे рдкрдЯрдиा рдХा рджौрд░ा рдХिрдпा , рдЬрд╣ाँ рд╡िрд▓ाрдпрдд рдЕрд▓ी , рдЗрдиाрдпрдд рдЕрд▓ी , рдоुрд╣рдо्рдордж рд╣ुрд╕ैрди , рдлрд░рд╣рдд рд╣ुрд╕ैрди рдЖрджि рдЙрд╕рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрдпे рддрдеा рдкрдЯрдиा рдХो рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдоुрдЦ्рдп рдХेंрдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा। 
  70. рдкрдЯрдиा рдоें рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди  рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡िрд▓ाрдпрдд рдЕрд▓ी рдФрд░ рдЗрдиाрдпрдд рдЕрд▓ी рдиे рдХिрдпा। 
  71. рдЗрдиाрдпрдд рдЕрд▓ी рдиे рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХो рддрдеा рд╡िрд▓ाрдпрдд рдЕрд▓ी рдиे рдЙрдд्рддрд░ рдкрд╢्рдЪिрдо рдоें рд╕िрддрдиा рдХो рдЕрдкрдиा рдХेंрдж्рд░ рдмрдиाрдпा рдеा। 
  72. 1844 рдоें рд╡िрд▓ाрдпрдд  рдЕрд▓ी рдЕрдкрдиे 80 рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХे  рд╕ाрде рдЕрдлрдЧाрдиिрд╕्рддाрди рдЬा рд░рд╣े рдеे , рд▓ेрдХिрди рд▓ाрд╣ौрд░ рдоें рдЗрди्рд╣े рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдлिрд░ рдкрдЯрдиा рдЬेрд▓ рднेрдЬ рджिрдпा рдЧрдпा।  1851 -52 рдоें рдпे рдЙрдд्рддрд░ी рдкрд╢्рдЪрдоी рд╕ीрдоा рдк्рд░ाрди्рдд (рд╡рд░्рддрдоाрди  рдкाрдХिрд╕्рддाрди ) рдЧрдП , рдЬрд╣ाँ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ैрдиिрдХो рд╕े рд▓реЬрддे рд╣ुрдП рдЗрдирдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी। 
  73. 1857 рдХे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдкूрд░्рд╡ 1856 рдоें рдоुрдЬ्рдЬрдлрд░рдкुрд░ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдк्рд░рддि рд▓ोрдЧों рдХा рдЧुрд╕्рд╕ा рдмреЭ рд░рд╣ा рдеा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╢ोрд╖рдг рдФрд░ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рдХे рдХाрд░рдг рд▓ोрдЧों рдХे рдорди рдоें рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдмреЭрддा рдЬा рд░рд╣ा рдеा।  рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдоुрдЬ्рдЬрдлрд░рдкुрд░ рдХी рдЬेрд▓ рдоें рдмंрдж рдХैрджिрдпों рдиे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХрд░ рджिрдпा , рдЬिрд╕े рд▓ोрдЯा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ рд╕рдордп рдХैрджिрдпों рдХो рдЬेрд▓ рдХे рдЕंрджрд░ рдкीрддрд▓ рдХा рд▓ोрдЯा рджिрдпा рдЬाрддा рдеा , рд▓ेрдХिрди рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЕрдЪाрдирдХ рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा рдХी рдкीрддрд▓ рдХा рд▓ोрдЯा рдХे рдмрдЬाрдп рдоिрдЯрдЯी рдХा рд▓ोрдЯा рджिрдпा рдЬाрдпेрдЧा। рдЕрддः рдХैрджिрдпों рдиे рд╡िрд░ोрдз рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा।  рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдЬेрд▓ рдХे рдмाрд╣рд░ рднी рдлैрд▓рдиे рдХे рдЖрд╢ंрдХा рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдкुрдиः рдХैрджिрдпों рдХो рдкीрддрд▓ рдХा рд▓ोрдЯा рджेрдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। 

Modern Period -Bihar Special

                                      MODERN PERIOD -BIHAR SPECIAL

  1. рдмिрд╣ाрд░ рдоें рдпूрд░ोрдкीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди 17 рд╕рджीं рдоें рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ। 
  2. рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рдЖрдП , рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиा рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рд╣ुрдЧрд▓ी рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा 
  3. 17 рд╡ीं  рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдордз्рдп рддрдХ рдбрдЪों рдиे рдмिрд╣ाрд░ рдоें рдХрдИ рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рд╢ोрд░े рдХा рдЧोрджाрдо рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा। 
  4. рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдбрдЪों рдиे рдкрдЯрдиा рдХॉрд▓ेрдЬ рдХी рдЙрдд्рддрд░ी рдИрдоाрд░рдд рдоें 1632 рдоें рдбрдЪ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा 
  5. 1662 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдбрдЪ рдоाрдорд▓ों рдХे рдк्рд░рдзाрди рдирдеिрдпрд╕ рд╡ैрдЧ्рдбेрди рдмрд░ुрдХ рдиे рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдПрдХ рдлрд░рдоाрди рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। 
  6. рдбрдЪ рдпाрдд्рд░ी рдЯ्рд░ैрд╡рд░рдиि 21 рджिрд╕ंрдмрд░ 1665 рдХो рдкрдЯрдиा рдЖрдпा рдеा рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдиे рдЫрдкрд░ा рд╕े рдпाрдд्рд░ा рдХी। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЫрдкрд░ा рдоें рд╢ोрд░े рдХा рд╢ुрдж्рдзिрдХрд░рдг рдХा рдХाрдо рд╣ोрддा рдеा 
  7. 1848 рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рдЕрдлрдЧाрди рд╕рд░рджाрд░ рд╢рдорд╢ेрд░ рдЦाрди рдиे рдкрдЯрдиा рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХिрдпा рддрдеा рдлрддुрд╣ा рд╕्рдеिрдд рдбрдЪ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рд▓ुрдЯा। 
  8. 1758 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╢ोрд░े рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  9. 25 рдирд╡ंрдмрд░ 1759 рдоें рд╡ेрджрд░ा (рдмंрдЧाрд▓ ) рдХे рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рдпुрдж्рдз рдоें рдбрдЪ , рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╣ाрдеों рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ुрдП рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा 
  10. 10 рдЬुрд▓ाрдИ 1781 рдХो рдкрдЯрдиा рдоिрд▓िрд╢िрдпा рдХे рдХрдоांрдбिंрдЧ рдСрдлिрд╕рд░ рдоेрдЬрд░ рд╣ाрд░्рдбी рдиे рдкрдЯрдиा рдбрдЪ рдоाрд▓рдЧोрджाрдо рдХो рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा 
  11. 05 рдЕрдЧрд╕्рдд 1781 рдХो рдкैрдЯ्рд░िрдХ рд╣िрдЯ्рд▓े рдиे рдбрдЪ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХी рдХрдоाрди рдоैрдХ्рд╕рд╡ेрд▓ рд╕े рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा। 
  12. 1824 -25 рдоें рдбрдЪ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдЕंрддिрдо рд░ूрдк рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा। 
  13. рднाрд░рдд рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдл्рд░ेंрдХोрдЗрд╕ рдоाрд░्рдЯिрди рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें 1664 рдоें рдХी рдЧрдпी 
  14. рдоाрд░्рдЯिрди рдиे 1674 рдоें рдкांрдбिрдЪेрд░ी (рдкुрджुрдЪेрд░ी ) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдФрд░ рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдЙрд╕рдиे рдоाрд╣ी, рдХрд░ाрдИрдХрд▓ рддрдеा рдЕрди्рдп рдЬрдЧрд╣ों рдкрд░ рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े। 
  15. рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдмंрдЧाрд▓ рдЖрдП рдФрд░ рдЪंрдж्рд░ рдирдЧрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा 
  16. 1734 рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ीрдпों рдиे рдкрдЯрдиा рдоें рдоाрд▓ рдЧोрджाрдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा 
  17. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдоाрд░्рдЪ 1757 рдоें рдЪंрдж्рд░рдирдЧрд░ рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा 
  18. 1761 рдоें рдкांрдбिрдЪेрд░ी рднी рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХे рд╣ाрде рд╕े рдиिрдХрд▓ рдЧрдпा рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдХрдм्рдЬे рдоें рдЖ рдЧрдпा 
  19. 1763 рдоें рдбेрд░िрдл рдХे рд╕ंрдзि рдХे рддрд╣рдд рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХो рдЕрдкрдиा рдЦोрдП рд╣ुрдП рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡ाрдкрд╕ рдоिрд▓ рдЧрдпा 
  20. 1793 рдоें рд▓ाрд░्рдб рдХाрд░्рдирд╡ाрд▓िрд╕ рдХे рд╕рдордп рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпां рд╕िрдордЯрдХрд░ рдкांрдбिрдЪेрд░ी рддрдХ рд░рд╣ рдЧрдпी рдеी 
  21. 1814 рддрдХ рдмिрд╣ाрд░ рддрдеा рднाрд░рдд рдоें рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпां рд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпी। 
  22. рднाрд░рдд рдоें рдЖрдиेрд╡ाрд▓े рдпूрд░ोрдкीрдп рдХंрдкрдиी рдоें рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХा рдиाрдо рд╕рдмрд╕े рдЕंрдд рдоें рдЖрддा рд╣ै। 
  23. 1774 -75 рдоें рдкрдЯрдиा рдоें рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХे рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  24. рдордИ 1775 рдоें рдкрдЯрдиा рдХी рдбेрдиिрд╢ рдХंрдкрдиी рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдЬॉрд░्рдЬ рд╡рд░्рдирд░ рдиे рдмिрд╣ाрд░ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХे рд▓िрдП рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рд╕े рдлрд░рдоाрди рдХी рдоांрдЧ рдХी। 
  25. рдбेрдиिрд╢ рдХंрдкрдиी рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рд╢ोрд░े рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рддी рдеी рдбрдЪ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░ , рдЪीрдиी , рд╢ोрд░ा , рдЕрдлीрдо рдЖрджि рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рддी рдеी। 
  26. 1801 рдоें рдм्рд░िрдЯेрди рдФрд░ рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХे рдпुрдж्рдз рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдкрдЯрдиा рдХी рдбेрдиिрд╕ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рддрдеा рд╕ेрд░ाрдордкुрд░ рдХी рдХोрдаी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  27. 1802 рдоें рдЖрдоिрдпाँ рдХी рд╕ंрдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднाрд░рдд рдоें рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХे рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХो рд╡ाрдкрд╕ рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। 
  28. 1845 рддрдХ рдмिрд╣ाрд░ рдХे рд╕рд░े рдбेрдиिрд╢ рдоाрд▓ рдЧोрджाрдо рдФрд░ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдЕрдзीрди рд╣ो рдЧрдпा। 
  29. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рд╕्рдеाрдпी рдоाрд▓ рдЧोрджाрдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 1691 рдоें рдкрдЯрдиा рдХे рдЧुрд▓рдЬाрд░рдмाрдЧ рдоें рдХी рдЧрдпी। 
  30. 1664 рдоें рдЬॉрдм рдЪрд░рдиाрдХ рдХो рдкрдЯрдиा рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  31. рдЬॉрдм рдЪрд░рдиाрдХ рдиे 1686 рдоें рд╣ुрдЧрд▓ी рдХो рд▓ुрдЯा। 
  32. рдлрд░्рдЦрд░ूрд╕िрдпрд░ рдХे рд╢ाрд╕рди рдХाрд▓ рдоें 1713 рдоें рдкрдЯрдиा рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рдмंрдж рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕рдиे рдкुрдиः 1717 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рдмिрд╣ाрд░ рддрдеा рдмंрдЧाрд▓ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЫूрдЯ рджे рджिрдпा। 
  33. рдкрдЯрдиा рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे 1718 рдоें рдлिрд░ рдЦोрд▓ा। 
  34. 1757 рдХे рдк्рд▓ाрд╕ी (рдоाрд▓рджा рдХे рдкाрд╕ ) рдпुрдж्рдз рддрдеा 1764 рдХे рдмрдХ्рд╕рд░ рдпुрдж्рдз рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдмिрд╣ाрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЖрдзिрдкрдд्рдп рдоें рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдЖ рдЧрдпा। 
  35. рдмрдХ्рд╕рд░ рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрдж рд▓ाрд░्рдб рдХ्рд▓ाрдЗрд╡ рдФрд░ рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХे рдмीрдЪ 12 рдЕрдЧрд╕्рдд 1765 рдХो рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдоें рдПрдХ рд╕ंрдзि рд╣ुрдИ , рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХंрдкрдиी рдХो рдмिрд╣ाрд░ , рдмंрдЧाрд▓ рддрдеा рдЙреЬीрд╕ा рдХी рджीрд╡ाрдиी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ। 
  36. 16 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1756 рдХो рдордиिрд╣ाрд░ी рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ौрдХрддрдЬंрдЧ рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ुрдЖ। 
  37. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ीрдпों рдиे рдХрд▓рдХрдд्рддा рдоें рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рдХी рдХिрд▓ेрдмंрджी рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХी।  рдЗрд╕рд╕े рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдмिрдЪ рддрдиाрд╡ рдЙрдд्рдкрди рд╣ो рдЧрдпा , рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ुрдк 23 рдЬूрди 1757 рдХो рдк्рд▓ाрд╕ी рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ , рдЬिрд╕рдоे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡िрдЬрдпी рд╣ुрдП рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा рддрдеा рдЙрд╕рдХे рдкुрдд्рд░ рдоीрд░рди рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдЙрдк рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा। 
  38. 1760 рдоें рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдирд╡ाрдм рдмрдиा , рд▓ेрдХिрди рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕े рдЙрд╕рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЕрдзिрдХ рджिрдиों рддрдХ рдордзुрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХा। 
  39. рдоेрд░े рдХाрд╕िрдо рдиे 1761 рдоें рдЕрдкрдиी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдоुрд░्рд╢िрджाрдмाрдж рд╕े рд╣рдЯाрдХрд░ рдоुंрдЧेрд░ рдоें рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  40. рдкрдЯрдиा рдХे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдПрдЬेंрдЯ рдРрд▓िрд╕ рдХो рдкрдЯрдиा рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдЧрдпा। рдРрд▓िрд╕ рдиे 24 рдЬूрди 1763 рдХो рдкрдЯрдиा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓ूрдЯрдкाрдЯ рдХिрдпा рддрдеा рдЕрдиेрдХ рдиिрд░्рджोрд╖ों рдХी рд╣рдд्рдпा рдХिрдпा।  рд╡िрд╡рд╢ рд╣ोрдХрд░ рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдПрдЬेंрдЯ рдРрд▓िрд╕ рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕ैрдиिрдХ рдХрд░рд╡ाрдИ рд╢ुрд░ू рдХिрдпा।  рдРрд▓िрд╕ рдХो рдмंрджी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕े рдоुंрдЧेрд░ рд▓ाрдпा рдЧрдпा।  рдкрдЯрдиा рдоें рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЕрдзिрдХाрд░ीрдпों рдХा рдХрдд्рд▓ेрдЖрдо рдХिрдпा  рдФрд░ рдпрд╣ рдШрдЯрдиा 'рдкрдЯрдиा рд╣рдд्рдпाрдХांрдб 'рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ। 
  41. 2 рд╕िрддрдо्рдмрд░ 1763 рдХो  рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдХे рдЙрджрд╡ा рдиाрд▓ा рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╣ाрдеों рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ुрдЖ рдкрд░рди्рддु рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╣ाрде рдирд╣ीं рдЖрдпा рдФрд░ 4 рджिрд╕ंрдмрд░ 1763 рдХो рдХрд░्рдордиाрд╢ा рдирджी рдкрд░ рдХрд░рдХे рдЕрд╡рдз рд░ाрдЬ्рдп рдЪрд▓ा рдЧрдпा। 
  42. рдкрдЯрдиा (рдЙрджрд╡ा рдиाрд▓ा) рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдкрд░ाрдЬрдп рдХे рдмाрдж рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рдмрдЦ्рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджौрд▓ा рдПрд╡ं рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдпुрдж्рдз рдХी рддैрдпाрд░ी рдХрд░рдиे рд▓рдЧा।  рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдиे рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рдмрдЦ्рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджौрд▓ा рдПрд╡ं рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХी рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╕ेрдиा рдХे рд╕ाрде рдкрдЯрдиा рдХी рдУрд░ рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХिрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ेрдиा рдХा рдк्рд░рдзाрди рдХाрд░्рдирдХ рдШрдмрд░ा рдЧрдпा।  рдХрд▓рдХрдд्рддा рдХौंрд╕िрд▓ рдиे рд╣ेрдХ्рдЯрд░ рдоुрдирд░ो рдХो рд╕ेрдиा рдкрддि рдмрдиाрдпा।  рдоुрдирд░ो рдЬुрд▓ाрдИ 1764 рдоें рдкрдЯрдиा рдкрд╣ुँрдЪा рддрдеा рд░ोрд╣рддाрд╕ рдХे рд▓ीрдХेрджाрд░ рд╢ाрд╣рдорд▓ рдХो рдк्рд░рд▓ोрднрди рджेрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдХрд░ рд▓िрдпा।  рдоुрдирд░ो рд╕ोрди рдирджी рдкाрд░ рдХрд░ рдмрдХ्рд╕рд░ рдкंрд╣ुрдЪा , рдЬрд╣ाँ 22 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1764 рдХी рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рддाрдХрддों рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ , рдЬिрд╕рдХा рдкрд░िрдгाрдо рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рд░рд╣ा। 
  43. рдмрдХ्рд╕рд░ рдХे рдпुрдж्рдз рдиे рдЬрд╣ाँ рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХे рднाрдЧ्рдп рдХा рд╕ूрд░्рдп рдЕрд╕्рдд рдХрд░ рдХрд░ рджिрдпा , рд╡рд╣ीँ рдмिрд╣ाрд░ рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рдкूрд░्рдгрд░ूрдк рд╕े рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा।  рдоुреЪрд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдиे рддрдд्рдХाрд▓ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░ 1765 рдоें рдмिрд╣ाрд░ , рдмंрдЧाрд▓ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХी рджीрд╡ाрдиी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рджे рджिрдпा। 
  44. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों 1771 рдоें рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा। 
  45. рддрдоाреЬ  рд╡िрдж्рд░ोрд╣(1789 -1794 ) рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЙрд░ांрд╡ рдЬрдирдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕рдорд░्рдеिрдд рдЬрдоींрджाрд░ों рдХे рдмीрдЪ।  рдЗрд╕ рдЬрдирдЬाрддि рдиे 1789 рдоें рдЕрдкрдиे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рддेрд╡рд░ рджिрдЦाрдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рдФрд░ рдЬрдоींрджाрд░ों рдХो рд▓ुрдЯा। 1794 рддрдХ рдЗрди рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдиे рдЬрдоींрджाрд░ों рдХो рдЗрддрдиा рднрдпрднीрдд рдХрд░ рджिрдпा рдХी рдЙрдирдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рд╢рд░рдг рд▓ेрдиी рдкреЬी рдлिрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЗрд╕ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो  рдХुрдЪрд▓ рджिрдпा। 
  46. рдЪेрд░ो рд╡िрдж्рд░ोрд╣ (1800 -1802 ) рдоें рдЪेрд░ो рдХिрд╕ाрдиों рдиे рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬा рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХिрдпा рдеा рдпрд╣ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1802 рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рдиेрддा рднूрд╖рдг рд╕िंрд╣ рдХो рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рдлांрд╕ी рджेрдиे рдХे рдмाрдж рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпी। 
  47. рд╣ो рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1821 -22 рдоें рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХे рд╣ो рд▓ोрдЧो рдФрд░ рд╕िंрдШрднूрдо рдХे рд░ाрдЬा рдЬрдЧрди्рдиाрде рд╕िंрд╣ рдХे рд╡िрджूрд░рд╣ рдХिрдпा 
  48. рдХोрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1832 рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ , рдкрд▓ाрдоू , рд╕िंрдШрднूрдо рдФрд░ рдоाрдирднूрдо  рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдеा рдЬो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдмреЭрддे рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдкों рдХे рд╢ोрд╖рдг рдХे рдЦिрд▓ाрдл  рдЙрдкрдЬा рдеा। 
  49. рднूрдоिрдЬ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो рдЧंрдЧाрдиाрд░ाрдпрдг рд╣ंрдЧाрдоा рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै 
  50. рд╕ंрдеाрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1855 -1856  - рд╡ीрд░рднूрдо , рдвाрд▓рднूрдо , рд╕िंрдШрднूрдо , рдоाрдирднूрдо рдФрд░ рдмाрдХुреЬा рдХे рдЬрдоींрджाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рддाрдпे рдЧрдП рд╕ंрдеाрд▓ 1790 рд╕े рд╣ी рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ , рдЬिрд╕े рджाрдоिрди -рдП -рдХोрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा , рдоें рдЖрдХрд░ рдмрд╕ рдЧрдП।  рдЗрди्рд╣ी рд╕ंрдеाрд▓ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें  рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ुрдЖ , рдХ्рдпोрдХि рдЗрд╕рдиे рдХंрдкрдиी рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕рдорд░्рдеिрдд рдЬрдоींрджाрд░ों рдХो рдмреЬी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╣ाрдиि рдкрд╣ुंрдЪाрдИ। 
  51. 1855 рдоें рд╣рдЬाрд░ों рд╕ंрдеाрд▓ों рдиे рднोрдЧрдиाрдбीрд╣ рдХे рдЪुрди्рдиू рдоांрдЭी рдХे рдЪाрд░ рдкुрдд्рд░ों рд╕िрдж्рдзू , рдХाрди्рд╣ू , рдЪाँрдж рдФрд░ рднैрд░рд╡ рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдПрдХ рд╕рднा рдХी , рдЬिрд╕рдоे рдЙрди्рд╣ोंрдиे  рдЙрдд्рдкीреЬрдХों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд▓ाрдордмंрджी рд▓реЬाрдИ  рд╢рдкрде рд▓िрдпा।  рд╕िрдж्рдзू -рдХाрди्рд╣ू рдиे рд▓ोрдЧों рдоें рдПрдХ рдирдпी рдКрд░्рдЬा рднрд░ рджिрдпा। 
  52. рдЬрдирд╡рд░ी 1856 рддрдХ рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ंрдеाрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो рджрдмा рджिрдпा рдЧрдпा 
  53. рд╕ंрдеाрд▓ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк 30 рдирд╡ंрдмрд░ 1856 рдХो рд╡िрдзिрд╡рдд рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдЬिрд▓ा рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдпी рдФрд░ рдПрд╢рд▓ी рдПрдбेрди  рдХो рдк्рд░рдердо рдЬिрд▓ाрдзिрдХाрд░ी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। 
  54. рд╕рд░рджाрд░ी рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1859 -1881 рдХे рдордз्рдп рдЪрд▓ा।  рдЗрд╕рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдПрд╕.рд╕ी. рд░ाрдп рдиे рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ 'рдж рдоुंрдбाрдЬ ' рдоें рдХिрдпा рд╣ै।  рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдпрд╣ рд▓реЬाрдИ рднूрдоि рдХे рд▓िрдП рд╣ुрдЖ рдеा। 
  55. рдЦрд░рд╡ाрд░ рдЖंрджोрд▓рди , рдЬिрд╕рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рднрдЧीрд░рде рдоांрдЭी рдиे рдХिрдпा рдеा , рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдк्рд░ाрдЪीрди рдоूрд▓्рдпों рдФрд░ рдЬрдирдЬाрддीрдп рдкрд░рдо्рдкрд░ाрдУं рдХो рдкुрдиः рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдеा। 
  56. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдЖंрджोрд▓рди рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдЬрдирдЬाрддीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЧрдаिрдд рдФрд░ рд╡्рдпाрдкрдХ рдоाрдиा  рдЬाрддा рд╣ै। 
  57. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдиे 1895 рддрдХ рд▓рдЧрднрдЧ рдЫрд╣ рд╣рдЬाрд░ рдоुंрдбाрдУं рдХो рдПрдХрдд्рд░िрдд рдХрд░ рджिрдпा।  рдЕрдм рддрдХ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рджрд▓ рдеा। рдмिрд░рд╕ा рдХो рднрдЧрд╡ाрди् рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдоाрдиा рдЬाрдиे рд▓рдЧा। 
  58. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдеा :- рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ  рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рджрдорди рдХрд░ рджेрдиा , рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рд╕рд╣िрдд рд╕рднी рдЕрди्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рджिрдХुрдУं (рдмाрд╣рд░ी рд▓ोрдЧ ) рдХो рднрдЧा рджेрдиा, рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдоुंрдбा рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиा 
  59. 25 рджिрд╕ंрдмрд░ 1897 рдХो рдЬрдм рдХ्рд░िрд╕рдорд╕ рдХा рджिрди рдеा рддрдеा рдИрд╕ाрдИ рд▓ोрдЧ рдЗрд╕ рджिрди рдЬрд╢्рди рдордиाрдиे рд╡ाрд▓े рдеे , рдЙрд╕ी рджिрди рдХो рдмिрд░рд╕ा  рдоुंрдбा рдиे рд╣рдорд▓े рдХे рд▓िрдП рдЪुрдиा।  рдЗрд╕ рд╣рдорд▓े рдоें рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдИрд╕ाрдИрдпों рдХो рдоौрдд рдХे рдШाрдЯ рдЙрддрд░ा рдЧрдпा। 
  60. рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕ाрдеी рдЧрдпा рдоुंрдбा рдХो рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЬेрд▓ рднेрдЬ рджिрдпा рдЧрдпा। 
  61. рдЬेрд▓ (рд░ांрдЪी рдЬेрд▓ )  рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЕрд╕ाрдз्рдп рдмिрдоाрд░िрдпों рдФрд░ рд╕рдоुрдЪिрдд рдЙрдкрдЪाрд░ рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी। 
  62. рдмिрд░рд╕ा рдоुंрдбा рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдмाрдж 'рдоुंрдбाрд░ी рдЦूंрдЯрдХाрд░ि рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा 'рдХो рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  63. 1905 рдоें рдЦूंрдЯी рдХो рдЕрдиुрдоंрдбрд▓ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ 1908 рдоें рдЧुрдорд▓ा рдЕрдиुрдоंрдбрд▓ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। 
  64. рдЯाрдиा рднрдЧрдд рдЖंрджोрд▓рди 1914 рдоें рд╢ुрд░ू рд╣ुрдИ।  рдЯाрдиा рднрдЧрдд рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЙрд░ाँрд╡ рдЬрдирдЬाрддि рдХी рдПрдХ рд╢ाрдЦा рдеी , рдЬिрд╕рдиे рдХुреЬुрдЦ рдзрд░्рдо рдЕрдкрдиाрдпा рдеा। 
  65. рдиोрдиिрдпा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ 1770 рд╕े 1800 рдХे рдмिрдЪ рдмिрд╣ाрд░ рдХे рд╢ोрд░ा рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╣ाрдЬीрдкुрд░ , рддिрд░рд╣ुрдд , рд╕ाрд░рдг рдФрд░ рдкूрд░्рдгрдпा рдоें рд╣ुрдЖ। 
  66. рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдЕрд░рдм рдХे рдЕрдм्рджुрд▓ рд╡рд╣ाрдм рдеे।  рдЗрди्рд╣ोрдиे рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рдХुрд░ीрддिрдпों рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЗрд╕ рдЖंрджोрд▓рди рдХो рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा рдеा। 
  67. рднाрд░рдд рдоें рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдиेрддृрдд्рд╡рдХрд░्рддा рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╕ैрдпрдж рдЕрд╣рдордж рдмрд░ेрд▓рд╡ी рдеे। 
  68. рд╕ैрдпрдж рдЕрд╣рдордж рдмрд░ेрд▓рд╡ी рдХा рдЬрди्рдо 1776 рдоें рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд░ाрдпрдмрд░ेрд▓ी рдоें рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЗрди्рд╣ोрдиे рднाрд░рдд рдоें рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдкрддрди рдХे рд▓िрдП рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕рди  рдХो рдЬिрдо्рдоेрд╡ाрд░ рдорди рддрдеा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдзिрдХृрдд рднाрд░рдд рдХो 'рджाрд░ -рдЙрд▓ -рд╣рд░рдм 'рдХрд╣ा рдФрд░ рдЙрд╕рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдХे 'рджाрд░ -рдЙрд▓ -рдЗрд╕्рд▓ाрдо 'рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдкрде рд▓ी। 
  69. 1821 рдоें рдЕрд╣рдордж рдмрд░ेрд▓рд╡ी рдиे рдкрдЯрдиा рдХा рджौрд░ा рдХिрдпा , рдЬрд╣ाँ рд╡िрд▓ाрдпрдд рдЕрд▓ी , рдЗрдиाрдпрдд рдЕрд▓ी , рдоुрд╣рдо्рдордж рд╣ुрд╕ैрди , рдлрд░рд╣рдд рд╣ुрд╕ैрди рдЖрджि рдЙрд╕рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрдпे рддрдеा рдкрдЯрдиा рдХो рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдоुрдЦ्рдп рдХेंрдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा। 
  70. рдкрдЯрдиा рдоें рд╡рд╣ाрдмी рдЖंрджोрд▓рди  рдиेрддृрдд्рд╡ рд╡िрд▓ाрдпрдд рдЕрд▓ी рдФрд░ рдЗрдиाрдпрдд рдЕрд▓ी рдиे рдХिрдпा। 
  71. рдЗрдиाрдпрдд рдЕрд▓ी рдиे рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХो рддрдеा рд╡िрд▓ाрдпрдд рдЕрд▓ी рдиे рдЙрдд्рддрд░ рдкрд╢्рдЪिрдо рдоें рд╕िрддрдиा рдХो рдЕрдкрдиा рдХेंрдж्рд░ рдмрдиाрдпा рдеा। 
  72. 1844 рдоें рд╡िрд▓ाрдпрдд  рдЕрд▓ी рдЕрдкрдиे 80 рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХे  рд╕ाрде рдЕрдлрдЧाрдиिрд╕्рддाрди рдЬा рд░рд╣े рдеे , рд▓ेрдХिрди рд▓ाрд╣ौрд░ рдоें рдЗрди्рд╣े рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдлिрд░ рдкрдЯрдиा рдЬेрд▓ рднेрдЬ рджिрдпा рдЧрдпा।  1851 -52 рдоें рдпे рдЙрдд्рддрд░ी рдкрд╢्рдЪрдоी рд╕ीрдоा рдк्рд░ाрди्рдд (рд╡рд░्рддрдоाрди  рдкाрдХिрд╕्рддाрди ) рдЧрдП , рдЬрд╣ाँ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ैрдиिрдХो рд╕े рд▓реЬрддे рд╣ुрдП рдЗрдирдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी। 
  73. 1857 рдХे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдкूрд░्рд╡ 1856 рдоें рдоुрдЬ्рдЬрдлрд░рдкुрд░ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдк्рд░рддि рд▓ोрдЧों рдХा рдЧुрд╕्рд╕ा рдмреЭ рд░рд╣ा рдеा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╢ोрд╖рдг рдФрд░ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рдХे рдХाрд░рдг рд▓ोрдЧों рдХे рдорди рдоें рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдмреЭрддा рдЬा рд░рд╣ा рдеा।  рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдоुрдЬ्рдЬрдлрд░рдкुрд░ рдХी рдЬेрд▓ рдоें рдмंрдж рдХैрджिрдпों рдиे рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХрд░ рджिрдпा , рдЬिрд╕े рд▓ोрдЯा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ рд╕рдордп рдХैрджिрдпों рдХो рдЬेрд▓ рдХे рдЕंрджрд░ рдкीрддрд▓ рдХा рд▓ोрдЯा рджिрдпा рдЬाрддा рдеा , рд▓ेрдХिрди рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЕрдЪाрдирдХ рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा рдХी рдкीрддрд▓ рдХा рд▓ोрдЯा рдХे рдмрдЬाрдп рдоिрдЯрдЯी рдХा рд▓ोрдЯा рджिрдпा рдЬाрдпेрдЧा। рдЕрддः рдХैрджिрдпों рдиे рд╡िрд░ोрдз рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा।  рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдЬेрд▓ рдХे рдмाрд╣рд░ рднी рдлैрд▓рдиे рдХे рдЖрд╢ंрдХा рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдкुрдиः рдХैрджिрдпों рдХो рдкीрддрд▓ рдХा рд▓ोрдЯा рджेрдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। 

EUROPEANS ARRIVAL IN INDIA


                          рднाрд░рдд рдоें рдпूрд░ोрдкीрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди : рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдп (рд╡िрдкिрди рдЪंрдж्рд░ा )

  1. 1453 рдоें рдЙрд╕्рдоाрдиिрдпा рд╕рд▓्рддрдирдд рдиे рдПрд╢िрдпा рдоाрдЗрдирд░ рдХो рдЬीрддा рдФрд░ рдХुрд╕्рддुрди्рддुрдиिрдпा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा। рдЬिрд╕рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдо рдХे рдмीрдЪ рдХे рдкुрд░ाрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рддुрд░्рдХों рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╣ो рдЧрдпा। 
  2. рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб (рдорд╕ाрд▓े рдХे рдж्рд╡ीрдк ) рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдоें рд╣ै।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдХो рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбीрдЬ рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। 
  3. 1494 рдоें рд╕्рдкेрди рдХा рдХोрд▓ंрдмрд╕ рднाрд░рдд рдХो рдЦोрдЬрдиे рдиिрдХрд▓ा рдеा рд▓ेрдХिрди рд╡рд╣ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдЦोрдЬ рдХрд░ рдмैрдаा। 
  4. 1498 рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдХे рд╡ाрд╕्рдХो -рдбि -рдЧाрдоा рдиे рдпूрд░ोрдк рд╕े рднाрд░рдд рддрдХ рдХा рдирдпा рдФрд░ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╕рдоुрдж्рд░ी рдоाрд░्рдЧ рдвूंрдв рдиिрдХрд▓ा।  рд╡рд╣ рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ोрдк рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХा рдкूрд░ा рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдХрд░ рдХेрд░рд▓ рдХे рдХाрд▓ीрдХрдЯ рдкंрд╣ुрдЪा рдеा। 
  5. рднाрд░рдд рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдиे рдХोрдЪीрди , рдЧोрд╡ा , рджрдордг рдФрд░ рдж्рдпु рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े। 
  6. рдкुрд░्рддреЪाрд▓िрдУं рдиे рдЧोрд╡ा рдХो 1510 рдоें рдЕрдкрдиे рдХрдм्рдЬे рдоें рд▓े рд▓िрдпा рдеा।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрд▓्рдлांрд╕ो -рдбि -рдЕрд▓्рдмुрдХрд░्рдХ рд╡ाрдЗрд╕рд░ाрдп рдеा 
  7. рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдкрд░ рдбрдЪ (рд╣ॉрд▓ैंрдб ), рдФрд░ рднाрд░рдд , рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рдФрд░ рдорд▓ाрдпा рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдеा। 
  8. 1602 рдоें рдбрдЪ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ рдФрд░ рдбрдЪ рд╕ंрд╕рдж  рдиे рдПрдХ рдЪाрд░्рдЯрд░ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдХंрдкрдиी рдХो рдпुрдж्рдз рдЫेреЬрдиे , рд╕ंрдзिрдпा рдХрд░рдиे , рдЗрд▓ाрдХे рдЬीрддрдиे рдФрд░ рдХिрд▓े рдмрдиाрдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдП। 
  9. рдбрдЪो рдХी рдЦाрд╕ рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рднाрд░рдд рдоें рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХे рдЬाрд╡ा , рд╕ुрдоाрдд्рд░ा рдФрд░ рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдЬैрд╕े рдж्рд╡ीрдкों рдкрд░ рдеी , рдЬрд╣ाँ рдорд╕ाрд▓े рдЦूрдм рдкैрджा рд╣ोрддा рдеा। 
  10. рдбрдЪों рдиे рдкрд╢्рдЪрдоी рднाрд░рдд рдоें рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рд╕ूрд░рдд , рднреЬौрдЪ , рдХैрдо्рдмे рдФрд░ рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж ; рдХेрд░рд▓ рдХे рдХोрдЪीрди ; рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдиाрдЧрдкрдд्рддрдирдо , рдЖँрдз्рд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдорд╕ूрд▓ीрдкрдд्рддрдирдо ; рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЪिрдирд╕ुрд░ा ; рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдкрдЯрдиा рдФрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЖрдЧрд░ा рдоें рднी рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкрд░ -рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े। 
  11. рдбрдЪों рдиे 1658 рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рд╕े рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рдХो рдЬीрдд рд▓िрдпा। 
  12. 1599 рдоें рдорд░्рдЪेंрдЯ рдПрдбрд╡ेंрдЪрд░्рд╕ рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХुрдЫ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдиे рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдХंрдкрдиी рдмрдиाрдИ।  рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдХो , рдЬिрд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै , 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 1600 рдХो рдм्рд░िрдЯेрди рдХे рдорд╣ाрд░ाрдиी рдПрд▓िреЫाрдмेрде рдиे рдПрдХ рд░ॉрдпрд▓ рдЪाрд░्рдЯрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдпा।  
  13. 1608 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рднाрд░рдд рдХे рдкрд╢्рдЪрдоी рддрдЯ рдкрд░ рд╕ूрд░рдд рдоें рдПрдХ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдЦोрд▓рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा।  рддрдм рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा। 
  14. рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдХрдк्рддाрди рд╣ॉрдХिंрд╕ рдХो рдЬрд╣ाँрдЧीрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рд╢ाрд╣ी рдЖрдЬ्рдЮा рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рднेрдЬा рдеा। 
  15. 1615 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХा рджूрдд , рд╕рд░ рдЯॉрдорд╕ рд░ो , рдоुреЪрд▓ рд╢ाрд╕рдХ рдЬрд╣ांрдЧीрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рдкंрд╣ुрдЪा। 
  16. 1622 рдоें рдЬрдм рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдж्рд╡िрддीрдп рдиे рдПрдХ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рд╕े рд╢ाрджी рдХी  рддो рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рдЙрд╕े рдмрдо्рдмрдИ рдХा рдж्рд╡ीрдк рджрд╣ेреЫ рдоें рджे рджिрдпा।  
  17. рд╡िрдЬрдпрдирдЧрд░ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдкрддрди 1565 рдоें рд╣ो рдЧрдпा рдеा। 
  18. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рдЕрдкрдиी рдкрд╣рд▓ी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдорд╕ूрд▓ीрдкрдд्рддрдо (рдЖँрдз्рд░рдк्рд░рджेрд╢ ) рдоें 1611 рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा। рдкрд░рди्рддु рдЬрд▓्рдж рд╣ी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХा рдХेंрдж्рд░ рдордж्рд░ाрд╕ рд╣ो рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХा рдкрдЯрдЯा 1639 рдоें рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рд╕्рдеाрдиीрдп рд░ाрдЬा рдиे рдЙрди्рд╣ें рджे рджिрдпा рдеा। 
  19. 1668 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рд╕े рдмрдо्рдмрдИ рдХा рдж्рд╡ीрдк рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। 
  20. рдЙреЬीрд╕ा рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी 1633 рдоें рдЦुрд▓ा। 1651 рдоें рдЗрд╕ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд╣ुрдЧрд▓ी рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЬाрдЬрдд рдоिрд▓ рдЧрдпी рдеी 
  21. 1687 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдбाрдпрд░ेрдХ्рдЯрд░्рд╕ рдиे рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдХो рдпрд╣ рд╕рд▓ाрд╣ рджी рдХी ' рд╡рд╣ рдПрдХ рдРрд╕ी рдиाрдЧрд░िрдХ рдФрд░ рд╕ैрдиिрдХ рд╢рдХ्рддि рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░े рдФрд░ рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдХा рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдФрд░ рдЗрддрдиा рдмреЬा рд╕्рд░ोрдд рдмрдиाрдпे рдХी рднाрд░рдд рдоें рдПрдХ рдмреЬे , рдордЬрдмूрдд рдФрд░ рд╣рдоेрд╢ा рд╣рдоेрд╢ा рдХे рд▓िрдП рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдиीрд╡ рдбाрд▓ी рдЬा рд╕рдХे। '
  22. 1686 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд╣ुрдЧрд▓ी рд╢рд╣рд░ рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рджिрдпा рдФрд░ рдоुреЪрд▓ों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░ рджिрдпा। рддрднी рд╕े рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рд╢рдд्рд░ुрддा рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╣ुрдИ। 
  23. 1698 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рд╕ूрддाрдиुрдЯी , рдХрд▓िрдХрддा рдФрд░ рдЧोрд╡िंрджрдкुрд░ी рдХी рдЬрдоींрджाрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рд╡рд╣ां рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХे рдЕрдЧрд▓ рдмрдЧрд▓ рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рдиाрдо рдХा рдХिрд▓ा рдмрдиाрдпा।  рдпрд╣ी рдЧाрд╡ँ рдЬрд▓्рдж рд╣ी рдмреЭрдХрд░ рдПрдХ рдирдЧрд░ рдмрди рдЧрдпा рдЬिрд╕े рдЕрдм рдХрд▓рдХрдд्рддा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 
  24. 1600 рдИрд╕्рд╡ी рдХे рдЪाрд░्рдЯрд░ рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХो рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ोрдк рдХे рдкूрд░्рд╡ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рд╕िрд░्рдл 15 рд╡рд░्рд╖ो рдХा рдоिрд▓ा рдеा।  рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдХा рд╕्рд╡рд░ुрдк рдПрдХ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдмंрдж рдиिрдЧрдо рдпा рдЗрдЬाрд░ेрджाрд░ी рдЬैрд╕ा рдеा। 
  25. рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХрдо्рдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 1664 рдоें рд╣ुрдИ рдеी 
  26. 1742 рдоें рдл्рд░ांрд╕ рдФрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХे рдмिрдЪ рдпुрдж्рдз рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рдЬो 1748 рддрдХ рдЪрд▓ा 
  27. рд╡ांрдбीрд╡ाрд╢ рдХा рдпुрдж्рдз 22 рдЬрдирд╡рд░ी 1760 рдХो рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ рдХे рдмीрдЪ рд▓реЬा рдЧрдпा рдеा। 
  28. рдкेрд░िрд╕ рдХा рд╕ंрдзि 1763 рдоें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ। 
  29. рдк्рд▓ाрд╕ी рдХा рдпुрдж्рдз 23 рдЬूрди 1757 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдФрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдХे рдмिрдЪ рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдоे рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ. 
  30. рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдиे 20 рдЬूрди 1756 рдХो рдХोрд▓рдХाрддा рдХे рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा। 
  31. рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдХрд╡ि рдирд╡ीрдирдЪंрдж्рд░ рд╕ेрди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд▓ाрд╕ी рдХे рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрдж ' рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╢ाрд╢्рд╡рдд рджुःрдЦ рдХी рдХाрд▓ी рд░ाрдд ' рдХा рдЖрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ। 
  32. рдк्рд▓ाрд╕ी рдХे рдпुрдж्рдз рдЬिрддрдиे рдХे рдмाрдж рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдирд╡ाрдм рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдеा 
  33.  1760 рдоें  рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рдкрдж рд╕े рд╣рдЯрдиा рдкреЬा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рджाрдоाрдж рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдХो рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। 
  34. рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдХो 1763 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рдХे рдкрдж рд╕े рд╣рдЯाрдпा рдЧрдпा। рддрдм рд╡рд╣ рдЕрд╡рдз рднाрдЧ рдЧрдпा рдЬрд╣ाँ рдЙрд╕рдиे рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рд╕ुрдЬाрдЙрдж्рджौрд▓ा рдФрд░ рднрдЧोреЬे рдоुреЪрд▓ рдмाрджрд╢ाрд╣ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╕рдордЭौрддा рдХिрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕ेрдиा рдХे рд╕ाрде рдЗрди рддीрдиों рд╕рд╣рдпोрдЧिрдпों рдХी рдоुрдарднेреЬ 22 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1764 рдХो рдмрдХ्рд╕рд░ рдоें рд╣ुрдИ рдЬिрд╕рдоे рдпे рддीрдиो рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ। 
  35. рдмрдХ्рд╕рд░ рдХे рдпुрдж्рдз рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рдмंрдЧाрд▓ , рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХा рдиिрд░्рд╡िрд╡ाрдж рд╢ाрд╕рдХ рдмрдиा рджिрдпा рдФрд░ рдЕрд╡рдз рднी рдЙрдирдХी рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиे рд▓рдЧा। 
  36. 1765 рдоें рдХ्рд▓ाрдЗрд╡ рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдмрдиा। 
  37. 1763 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рджोрдмाрд░ा рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдмрдиा рджिрдпा рдеा 
  38. рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХे рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдмेрдЯा рдиिрдЬाрдоुрдж्рджौрд▓ा рдХो рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдмрджрд▓े рдоें рдЙрд╕рд╕े 20 рдлेрдм्рд░ुрдЕрд░ी 1765 рдХो рдПрдХ рдирдИ рд╕ंрдзि рдкрд░ рджрд╕्рддрдЦрдд рдХрд░ा рд▓िрдпा рдЧрдпा।  рдЗрд╕ рд╕ंрдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдирд╡ाрдм рдХो рдЕрдкрдиी рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╕ेрдиा рднंрдЧ рдХрд░ рджेрдиा рдеा рдФрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдХा рд╢ाрд╕рди рдПрдХ рдиाрдпрдм рд╕ूрдмेрджाрд░ рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдЪрд▓рдиा рдеा। рдиाрдпрдм рд╕ूрдмेрджाрд░ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХंрдкрдиी рдХрд░рддी рдФрд░ рдЬिрд╕े рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рд╡ीрдХृрддि рдХे рдмिрдиा рдирд╣ीं рд╣рдЯाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдеा। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХंрдкрдиी рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдкрд░ рдкूрд░ा рдЕрдзिрдХाрд░ рдмрдиा рд▓िрдпा 
  39. рдоुреЪрд▓ рд╢ाрд╕рдХ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдЕрднी рднी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдиाрдордоाрдд्рд░ рдХा рд╢ाрд╕рдХ рдеा।  рдЙрд╕рд╕े рдХंрдкрдиी рдиे рдмंрдЧाрд▓ , рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХी рджीрд╡ाрдиी (рдЕрд░्рдеाрдд рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╡рд╕ूрд▓ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ ) рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा।  рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдКрдкрд░ рдЙрд╕рдХे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕े рднाрд░рдд рдХे рд╕рдмрд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рдк्рд░ाрди्рдд рдХा рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдХंрдкрдиी рдХे рд╣ाрде рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा। рдмрджрд▓े рдоें рдХंрдкрдиी рдиे рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХो рдЫрд╣ рд▓ाрдЦ рд░ूрдкрдП рджिрдпा рдФрд░ рдЙрд╕े рдХौрд░ा рдФрд░ рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдЬिрд▓े рднी рдЬीрддрдХрд░ рджे рджिрдпा।  рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдЫрд╣ рд╡рд░्рд╖ो рддрдХ рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдХे рд▓िрдЦे рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рдХैрджी рдмрдирдХрд░ рд░рд╣ा। 
  40. 1765 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдмंрдЧाрд▓ рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдоाрд▓िрдХ рдмрди рдЧрдпा рдеा 
  41. 1707 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдЕрдХाрд▓ рдкреЬा рдеा। 
  42. 17 рдордИ 1782 рдХो рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдФрд░ рдорд░ाрдаो рдХे рдмीрдЪ рд╕рд▓рдмрдИ рдХी рд╕ंрдзि рд╣ुрдИ 
  43. рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕ंрдзि рдХे рдЬрди्рдорджाрддा рд▓ाрд░्рдб рд╡ेрд▓ेрдЬрд▓ी рдеा।  рдЙрд╕рдиे 1798 рдФрд░ 1800 рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХे рдиिрдЬाрдо рдХे рд╕ाрде рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕ंрдзि рдХी। 1801 рдоें рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рдХे рд╕ाрде рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕ंрдзि рдХी। 
  44. 4 рдордИ 1799 рдХो рдЕрдкрдиी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╢्рд░ीрд░ंрдЧрдкрдЯрдирдо рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХंрдкрдиी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрд░ा рдЧрдпा 
  45. 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 1802 рдХो рдкेрд╢рд╡ा рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдж्рд╡िрддीрдп (рдорд░ाрдаा ) рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдмीрдЪ рдмрд╕ाрдИ рдХी рд╕ंрдзि рд╣ुрдИ। 
  46. рд╕рд░ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдиेрдкिрдпрд░ рдиे 1843 рдоें рд╕िंрдз рдХा рдЕрдзिрдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд▓िрдпा 
  47. 1839 рдоें рдорд╣ाрд░ाрдЬ рд░ंрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी। 
  48. рд▓ाрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी 1848 рдоें рднाрд░рдд рдХा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдмрдиा 
  49. рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे рд░ाрдЬ्рдп рд╡िрд▓рдп рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд (рдбॉрдХ्рдЯ्рд░िрди рдСреЮ рд▓ैрдк्рд╕ ) рдЕрдкрдиाрдпा। 
  50. рдЗрд╕ी рд╕िрдж्рдзांрдд рдкрд░ рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे 1848 рдоें рд╕рддाрд░ा (рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ ) рдФрд░ 1854 рдоें рдиाрдЧрдкुрд░ рдФрд░ рдЭाँрд╕ी рд╕рдоेрдд рдЕрдиेрдХ рд░ाрдЬ्рдпों рдХा рдЕрдзिрдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा 
  51. рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे 1856 рдоें рдЕрд╡рдз рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоिрд▓ा рд▓िрдпा 
  52. рдХрдЪ्рдЪे рдХрдкाрд╕ рдХी рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рдмреЭрддी рдоांрдЧ рдХे рдЪрд▓рддे рд▓ाрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे 1853 рдоें рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рд╕े рдмрд░ाрд░ рдХा рдХрдкाрд╕ рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдк्рд░ाрди्рдд рд▓े рд▓िрдпा рдеा। 

EUROPEANS ARRIVAL IN INDIA


                          рднाрд░рдд рдоें рдпूрд░ोрдкीрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди : рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдп (рд╡िрдкिрди рдЪंрдж्рд░ा )

  1. 1453 рдоें рдЙрд╕्рдоाрдиिрдпा рд╕рд▓्рддрдирдд рдиे рдПрд╢िрдпा рдоाрдЗрдирд░ рдХो рдЬीрддा рдФрд░ рдХुрд╕्рддुрди्рддुрдиिрдпा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा। рдЬिрд╕рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдо рдХे рдмीрдЪ рдХे рдкुрд░ाрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рддुрд░्рдХों рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╣ो рдЧрдпा। 
  2. рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб (рдорд╕ाрд▓े рдХे рдж्рд╡ीрдк ) рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдоें рд╣ै।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдХो рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбीрдЬ рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। 
  3. 1494 рдоें рд╕्рдкेрди рдХा рдХोрд▓ंрдмрд╕ рднाрд░рдд рдХो рдЦोрдЬрдиे рдиिрдХрд▓ा рдеा рд▓ेрдХिрди рд╡рд╣ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдЦोрдЬ рдХрд░ рдмैрдаा। 
  4. 1498 рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдХे рд╡ाрд╕्рдХो -рдбि -рдЧाрдоा рдиे рдпूрд░ोрдк рд╕े рднाрд░рдд рддрдХ рдХा рдирдпा рдФрд░ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╕рдоुрдж्рд░ी рдоाрд░्рдЧ рдвूंрдв рдиिрдХрд▓ा।  рд╡рд╣ рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ोрдк рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХा рдкूрд░ा рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдХрд░ рдХेрд░рд▓ рдХे рдХाрд▓ीрдХрдЯ рдкंрд╣ुрдЪा рдеा। 
  5. рднाрд░рдд рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдиे рдХोрдЪीрди , рдЧोрд╡ा , рджрдордг рдФрд░ рдж्рдпु рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े। 
  6. рдкुрд░्рддреЪाрд▓िрдУं рдиे рдЧोрд╡ा рдХो 1510 рдоें рдЕрдкрдиे рдХрдм्рдЬे рдоें рд▓े рд▓िрдпा рдеा।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрд▓्рдлांрд╕ो -рдбि -рдЕрд▓्рдмुрдХрд░्рдХ рд╡ाрдЗрд╕рд░ाрдп рдеा 
  7. рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдкрд░ рдбрдЪ (рд╣ॉрд▓ैंрдб ), рдФрд░ рднाрд░рдд , рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рдФрд░ рдорд▓ाрдпा рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдеा। 
  8. 1602 рдоें рдбрдЪ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ рдФрд░ рдбрдЪ рд╕ंрд╕рдж  рдиे рдПрдХ рдЪाрд░्рдЯрд░ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдХंрдкрдиी рдХो рдпुрдж्рдз рдЫेреЬрдиे , рд╕ंрдзिрдпा рдХрд░рдиे , рдЗрд▓ाрдХे рдЬीрддрдиे рдФрд░ рдХिрд▓े рдмрдиाрдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдП। 
  9. рдбрдЪो рдХी рдЦाрд╕ рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рднाрд░рдд рдоें рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХे рдЬाрд╡ा , рд╕ुрдоाрдд्рд░ा рдФрд░ рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдЬैрд╕े рдж्рд╡ीрдкों рдкрд░ рдеी , рдЬрд╣ाँ рдорд╕ाрд▓े рдЦूрдм рдкैрджा рд╣ोрддा рдеा। 
  10. рдбрдЪों рдиे рдкрд╢्рдЪрдоी рднाрд░рдд рдоें рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рд╕ूрд░рдд , рднреЬौрдЪ , рдХैрдо्рдмे рдФрд░ рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж ; рдХेрд░рд▓ рдХे рдХोрдЪीрди ; рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдиाрдЧрдкрдд्рддрдирдо , рдЖँрдз्рд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдорд╕ूрд▓ीрдкрдд्рддрдирдо ; рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЪिрдирд╕ुрд░ा ; рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдкрдЯрдиा рдФрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЖрдЧрд░ा рдоें рднी рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкрд░ -рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े। 
  11. рдбрдЪों рдиे 1658 рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рд╕े рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рдХो рдЬीрдд рд▓िрдпा। 
  12. 1599 рдоें рдорд░्рдЪेंрдЯ рдПрдбрд╡ेंрдЪрд░्рд╕ рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХुрдЫ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдиे рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдХंрдкрдиी рдмрдиाрдИ।  рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдХो , рдЬिрд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै , 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 1600 рдХो рдм्рд░िрдЯेрди рдХे рдорд╣ाрд░ाрдиी рдПрд▓िреЫाрдмेрде рдиे рдПрдХ рд░ॉрдпрд▓ рдЪाрд░्рдЯрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдпा।  
  13. 1608 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рднाрд░рдд рдХे рдкрд╢्рдЪрдоी рддрдЯ рдкрд░ рд╕ूрд░рдд рдоें рдПрдХ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдЦोрд▓рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा।  рддрдм рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा। 
  14. рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдХрдк्рддाрди рд╣ॉрдХिंрд╕ рдХो рдЬрд╣ाँрдЧीрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рд╢ाрд╣ी рдЖрдЬ्рдЮा рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рднेрдЬा рдеा। 
  15. 1615 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХा рджूрдд , рд╕рд░ рдЯॉрдорд╕ рд░ो , рдоुреЪрд▓ рд╢ाрд╕рдХ рдЬрд╣ांрдЧीрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рдкंрд╣ुрдЪा। 
  16. 1622 рдоें рдЬрдм рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдж्рд╡िрддीрдп рдиे рдПрдХ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рд╕े рд╢ाрджी рдХी  рддो рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рдЙрд╕े рдмрдо्рдмрдИ рдХा рдж्рд╡ीрдк рджрд╣ेреЫ рдоें рджे рджिрдпा।  
  17. рд╡िрдЬрдпрдирдЧрд░ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдкрддрди 1565 рдоें рд╣ो рдЧрдпा рдеा। 
  18. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рдЕрдкрдиी рдкрд╣рд▓ी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдорд╕ूрд▓ीрдкрдд्рддрдо (рдЖँрдз्рд░рдк्рд░рджेрд╢ ) рдоें 1611 рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा। рдкрд░рди्рддु рдЬрд▓्рдж рд╣ी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХा рдХेंрдж्рд░ рдордж्рд░ाрд╕ рд╣ो рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХा рдкрдЯрдЯा 1639 рдоें рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рд╕्рдеाрдиीрдп рд░ाрдЬा рдиे рдЙрди्рд╣ें рджे рджिрдпा рдеा। 
  19. 1668 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рд╕े рдмрдо्рдмрдИ рдХा рдж्рд╡ीрдк рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। 
  20. рдЙреЬीрд╕ा рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी 1633 рдоें рдЦुрд▓ा। 1651 рдоें рдЗрд╕ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд╣ुрдЧрд▓ी рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЬाрдЬрдд рдоिрд▓ рдЧрдпी рдеी 
  21. 1687 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХे рдбाрдпрд░ेрдХ्рдЯрд░्рд╕ рдиे рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдХो рдпрд╣ рд╕рд▓ाрд╣ рджी рдХी ' рд╡рд╣ рдПрдХ рдРрд╕ी рдиाрдЧрд░िрдХ рдФрд░ рд╕ैрдиिрдХ рд╢рдХ्рддि рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░े рдФрд░ рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдХा рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдФрд░ рдЗрддрдиा рдмреЬा рд╕्рд░ोрдд рдмрдиाрдпे рдХी рднाрд░рдд рдоें рдПрдХ рдмреЬे , рдордЬрдмूрдд рдФрд░ рд╣рдоेрд╢ा рд╣рдоेрд╢ा рдХे рд▓िрдП рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдиीрд╡ рдбाрд▓ी рдЬा рд╕рдХे। '
  22. 1686 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд╣ुрдЧрд▓ी рд╢рд╣рд░ рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рджिрдпा рдФрд░ рдоुреЪрд▓ों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░ рджिрдпा। рддрднी рд╕े рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рд╢рдд्рд░ुрддा рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╣ुрдИ। 
  23. 1698 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рд╕ूрддाрдиुрдЯी , рдХрд▓िрдХрддा рдФрд░ рдЧोрд╡िंрджрдкुрд░ी рдХी рдЬрдоींрджाрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рд╡рд╣ां рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХे рдЕрдЧрд▓ рдмрдЧрд▓ рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рдиाрдо рдХा рдХिрд▓ा рдмрдиाрдпा।  рдпрд╣ी рдЧाрд╡ँ рдЬрд▓्рдж рд╣ी рдмреЭрдХрд░ рдПрдХ рдирдЧрд░ рдмрди рдЧрдпा рдЬिрд╕े рдЕрдм рдХрд▓рдХрдд्рддा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 
  24. 1600 рдИрд╕्рд╡ी рдХे рдЪाрд░्рдЯрд░ рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХो рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ोрдк рдХे рдкूрд░्рд╡ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рд╕िрд░्рдл 15 рд╡рд░्рд╖ो рдХा рдоिрд▓ा рдеा।  рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдХा рд╕्рд╡рд░ुрдк рдПрдХ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдмंрдж рдиिрдЧрдо рдпा рдЗрдЬाрд░ेрджाрд░ी рдЬैрд╕ा рдеा। 
  25. рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХрдо्рдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 1664 рдоें рд╣ुрдИ рдеी 
  26. 1742 рдоें рдл्рд░ांрд╕ рдФрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХे рдмिрдЪ рдпुрдж्рдз рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рдЬो 1748 рддрдХ рдЪрд▓ा 
  27. рд╡ांрдбीрд╡ाрд╢ рдХा рдпुрдж्рдз 22 рдЬрдирд╡рд░ी 1760 рдХो рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ рдХे рдмीрдЪ рд▓реЬा рдЧрдпा рдеा। 
  28. рдкेрд░िрд╕ рдХा рд╕ंрдзि 1763 рдоें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ। 
  29. рдк्рд▓ाрд╕ी рдХा рдпुрдж्рдз 23 рдЬूрди 1757 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдФрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдХे рдмिрдЪ рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдоे рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ. 
  30. рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдиे 20 рдЬूрди 1756 рдХो рдХोрд▓рдХाрддा рдХे рдлोрд░्рдЯ рд╡िрд▓िрдпрдо рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा। 
  31. рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдХрд╡ि рдирд╡ीрдирдЪंрдж्рд░ рд╕ेрди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд▓ाрд╕ी рдХे рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрдж ' рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╢ाрд╢्рд╡рдд рджुःрдЦ рдХी рдХाрд▓ी рд░ाрдд ' рдХा рдЖрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ। 
  32. рдк्рд▓ाрд╕ी рдХे рдпुрдж्рдз рдЬिрддрдиे рдХे рдмाрдж рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдирд╡ाрдм рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдеा 
  33.  1760 рдоें  рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рдкрдж рд╕े рд╣рдЯрдиा рдкреЬा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рджाрдоाрдж рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдХो рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। 
  34. рдоीрд░ рдХाрд╕िрдо рдХो 1763 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рдХे рдкрдж рд╕े рд╣рдЯाрдпा рдЧрдпा। рддрдм рд╡рд╣ рдЕрд╡рдз рднाрдЧ рдЧрдпा рдЬрд╣ाँ рдЙрд╕рдиे рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рд╕ुрдЬाрдЙрдж्рджौрд▓ा рдФрд░ рднрдЧोреЬे рдоुреЪрд▓ рдмाрджрд╢ाрд╣ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╕рдордЭौрддा рдХिрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕ेрдиा рдХे рд╕ाрде рдЗрди рддीрдиों рд╕рд╣рдпोрдЧिрдпों рдХी рдоुрдарднेреЬ 22 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1764 рдХो рдмрдХ्рд╕рд░ рдоें рд╣ुрдИ рдЬिрд╕рдоे рдпे рддीрдиो рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ। 
  35. рдмрдХ्рд╕рд░ рдХे рдпुрдж्рдз рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рдмंрдЧाрд▓ , рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХा рдиिрд░्рд╡िрд╡ाрдж рд╢ाрд╕рдХ рдмрдиा рджिрдпा рдФрд░ рдЕрд╡рдз рднी рдЙрдирдХी рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиे рд▓рдЧा। 
  36. 1765 рдоें рдХ्рд▓ाрдЗрд╡ рдмंрдЧाрд▓ рдХा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдмрдиा। 
  37. 1763 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХो рджोрдмाрд░ा рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдмрдиा рджिрдпा рдеा 
  38. рдоीрд░ рдЬाрдлрд░ рдХे рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдмेрдЯा рдиिрдЬाрдоुрдж्рджौрд▓ा рдХो рдирд╡ाрдм рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдмрджрд▓े рдоें рдЙрд╕рд╕े 20 рдлेрдм्рд░ुрдЕрд░ी 1765 рдХो рдПрдХ рдирдИ рд╕ंрдзि рдкрд░ рджрд╕्рддрдЦрдд рдХрд░ा рд▓िрдпा рдЧрдпा।  рдЗрд╕ рд╕ंрдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдирд╡ाрдм рдХो рдЕрдкрдиी рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╕ेрдиा рднंрдЧ рдХрд░ рджेрдиा рдеा рдФрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдХा рд╢ाрд╕рди рдПрдХ рдиाрдпрдм рд╕ूрдмेрджाрд░ рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдЪрд▓рдиा рдеा। рдиाрдпрдм рд╕ूрдмेрджाрд░ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХंрдкрдиी рдХрд░рддी рдФрд░ рдЬिрд╕े рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рд╡ीрдХृрддि рдХे рдмिрдиा рдирд╣ीं рд╣рдЯाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдеा। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХंрдкрдиी рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдкрд░ рдкूрд░ा рдЕрдзिрдХाрд░ рдмрдиा рд▓िрдпा 
  39. рдоुреЪрд▓ рд╢ाрд╕рдХ рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдЕрднी рднी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдиाрдордоाрдд्рд░ рдХा рд╢ाрд╕рдХ рдеा।  рдЙрд╕рд╕े рдХंрдкрдиी рдиे рдмंрдЧाрд▓ , рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХी рджीрд╡ाрдиी (рдЕрд░्рдеाрдд рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╡рд╕ूрд▓ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ ) рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा।  рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдКрдкрд░ рдЙрд╕рдХे рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕े рднाрд░рдд рдХे рд╕рдмрд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рдк्рд░ाрди्рдд рдХा рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдХंрдкрдиी рдХे рд╣ाрде рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा। рдмрджрд▓े рдоें рдХंрдкрдиी рдиे рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдХो рдЫрд╣ рд▓ाрдЦ рд░ूрдкрдП рджिрдпा рдФрд░ рдЙрд╕े рдХौрд░ा рдФрд░ рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдЬिрд▓े рднी рдЬीрддрдХрд░ рджे рджिрдпा।  рд╢ाрд╣ рдЖрд▓рдо рдж्рд╡िрддीрдп рдЫрд╣ рд╡рд░्рд╖ो рддрдХ рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдХे рд▓िрдЦे рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рдХैрджी рдмрдирдХрд░ рд░рд╣ा। 
  40. 1765 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдмंрдЧाрд▓ рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдоाрд▓िрдХ рдмрди рдЧрдпा рдеा 
  41. 1707 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдЕрдХाрд▓ рдкреЬा рдеा। 
  42. 17 рдордИ 1782 рдХो рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдФрд░ рдорд░ाрдаो рдХे рдмीрдЪ рд╕рд▓рдмрдИ рдХी рд╕ंрдзि рд╣ुрдИ 
  43. рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕ंрдзि рдХे рдЬрди्рдорджाрддा рд▓ाрд░्рдб рд╡ेрд▓ेрдЬрд▓ी рдеा।  рдЙрд╕рдиे 1798 рдФрд░ 1800 рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХे рдиिрдЬाрдо рдХे рд╕ाрде рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕ंрдзि рдХी। 1801 рдоें рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рдХे рд╕ाрде рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕ंрдзि рдХी। 
  44. 4 рдордИ 1799 рдХो рдЕрдкрдиी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╢्рд░ीрд░ंрдЧрдкрдЯрдирдо рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХंрдкрдиी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрд░ा рдЧрдпा 
  45. 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 1802 рдХो рдкेрд╢рд╡ा рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдж्рд╡िрддीрдп (рдорд░ाрдаा ) рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдмीрдЪ рдмрд╕ाрдИ рдХी рд╕ंрдзि рд╣ुрдИ। 
  46. рд╕рд░ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдиेрдкिрдпрд░ рдиे 1843 рдоें рд╕िंрдз рдХा рдЕрдзिрдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд▓िрдпा 
  47. 1839 рдоें рдорд╣ाрд░ाрдЬ рд░ंрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी। 
  48. рд▓ाрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी 1848 рдоें рднाрд░рдд рдХा рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдмрдиा 
  49. рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे рд░ाрдЬ्рдп рд╡िрд▓рдп рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд (рдбॉрдХ्рдЯ्рд░िрди рдСреЮ рд▓ैрдк्рд╕ ) рдЕрдкрдиाрдпा। 
  50. рдЗрд╕ी рд╕िрдж्рдзांрдд рдкрд░ рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे 1848 рдоें рд╕рддाрд░ा (рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ ) рдФрд░ 1854 рдоें рдиाрдЧрдкुрд░ рдФрд░ рдЭाँрд╕ी рд╕рдоेрдд рдЕрдиेрдХ рд░ाрдЬ्рдпों рдХा рдЕрдзिрдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा 
  51. рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे 1856 рдоें рдЕрд╡рдз рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоिрд▓ा рд▓िрдпा 
  52. рдХрдЪ्рдЪे рдХрдкाрд╕ рдХी рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рдмреЭрддी рдоांрдЧ рдХे рдЪрд▓рддे рд▓ाрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдиे 1853 рдоें рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдм рд╕े рдмрд░ाрд░ рдХा рдХрдкाрд╕ рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдк्рд░ाрди्рдд рд▓े рд▓िрдпा рдеा। 

INDIAN STATES AND SOCIETY IN THE EIGHTEENTH CENTURY

              рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рднाрд░рдд рдоें рд░ाрдЬ्рдп рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ : рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдп (рд╡िрдкिрди рдЪंрдж्рд░ा )                      

  1. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдиे 1724 рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдеी।  рдФрд░ंрдЧреЫेрдм рдХे рдмाрдж рдХे рд╕рдордп рдХे рдирд╡ाрдмों рдоें рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ - рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рдеा। рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдиे рд╕ैрдпрдж рдмंрдзुрдУं рдХो рдЧрдж्рджी рд╕े рд╣рдЯाрдиे рдоें рдЕрд╣рдо् рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ рдеी 
  2. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХो рджрдХ्рдХрди рдХा рд╡ाрдпрд╕рд░ॉрдп рдХा реЩिрддाрдм рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рдеा। 
  3. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ 1722  рд╕े 1724  рддрдХ рджрдХ्рдХрди  рдХा рд╡рдЬीрд░ рдХे рдкрдж рдкрд░  рд░рд╣ा। рдеा 
  4. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХा рджीрд╡ाрди рдПрдХ рд╣िрди्рджू рдеा рдЬिрд╕рдХा рдиाрдо рдкूрд░рдирдЪंрдж рдеा। 
  5. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХी рдоृрдд्рдпु 1748 рдоें рд╣ुрдИ। 
  6. рдХрд░्рдиाрдЯрдХ , рджрдХ्рдХрди рдоुреЪрд▓ рдХा рдПрдХ рд╕ूрдмा (рдк्рд░рджेрд╢ ) рдеा рдФрд░ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╡рд╣ рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХे рдиिрдЬाрдо рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдЖрддा рдеा। 
  7. рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕рдд्рддा рдХी рдмреЭрддी рдХрдордЬोрд░ी рдХा рдлाрдпрджा рдЙрдаाрдХрд░ рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рдпोрдЧ्рдпрддा рд╡ाрд▓े рджो рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों , рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдФрд░ рдЕрд▓ी рд╡рд░्рджी рдЦाрди рдиे  рдмंрдЧाрд▓ рдХो рд╡рд╕्рддुрддः рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдмрдиा рджिрдпा। 
  8. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдХो 1717 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХा рд╕ूрдмेрджाрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा , рдордЧрд░ рдЙрд╕рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╢ाрд╕рди 1700 рд╕े рд╣ी рдеा рдЬрдм рдЙрд╕े рджिрд╡ाрди рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। 
  9. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдХी рдоृрдд्рдпु 1727 рдоें рд╣ुрдЖ। 
  10. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рджाрдоाрдж  рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджीрди рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдкрд░ 1739 рддрдХ рд╢ाрд╕рди  рдХिрдпा рдЕрд░्рдеाрдд рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджीрди рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдкрд░ 1727 рд╕े рд▓ेрдХрд░ 1739 рддрдХ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा। 
  11.  рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджीрди рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдмेрдЯा рд╕рд░рдлрд░ाрдЬ рдЦाрди рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд╢ाрд╕рдХ рдмрдиा рдЬिрд╕े рдЙрд╕ी рд╕ाрд▓ рдЕрд░्рдеाрдд 1739 рдоें рд╣ी рдЧрдж्рджी рд╕े рд╣рдЯाрдХрд░ рдЕрд▓ीрд╡рд░्рджी  рдЦाрди рдмंрдЧाрд▓ рдХा   рдирд╡ाрдм рдмрдиा। 
  12. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдиे рдирдП рднू -рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдмंрджोрдмрд╕्рдд рдХे рдЬрд░िрдП рдЬाрдЧीрд░ рднूрдоि рдХे рдПрдХ рдмреЬे рднाрдЧ рдХो рдЦाрд▓рд╕ा рднूрдоि рдмрдиा рджिрдпा рдФрд░ рдЗрдЬाрд░ा рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा (рдаेрдХे рдкрд░ рднू -рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╡рд╕ूрд▓ рдХрд░рдиे рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा ) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी рдеी। 
  13. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдПрдХ рдирдП рднू -рдЕрднिрдЬाрдд рд╡рд░्рдЧ рдХो рдЬрди्рдо рджिрдпा। 
  14. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рдк्рд░рд╡ृрддि 1707 рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиी рдоाँрдЧों рдХो рдордирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ैрдиिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдпा рдЙрд╕рдХे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХी рдзрдордХी рджेрдиे рдХी рд╣ोрдиे рд▓рдЧी рдеी. 
  15. рдЕрд▓ीрд╡рд░्рджी рдЦाрди рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХो рдХрд▓рдХрдд्рддा рдФрд░ рдЪंрдж्рд░рдирдЧрд░ рдХे рдЕрдкрдиे рдХाрд░рдЦाрдУं рдХी рдХिрд▓ेрд╡ंрджी рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЬाрдЬрдд рдирд╣ीं рджिрдпा рдеा। 
  16. рдЕрд▓ीрд╡рд░्рджी рдЦाрди рдХो рдорд░ाрдаों рдХे рд╣рдорд▓ों рд╕े рддंрдЧ рдЖрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЙреЬीрд╕ा  рдХा рдПрдХ рдмреЬा рд╣िрд╕्рд╕ा рджेрдиा рдкреЬा рдеा। 
  17.  1756 -57 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी  рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдЕрд▓ी  рд╡рд░्рджी рдЦाрди рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдХे рдЦिрд▓ाрдл рд▓реЬाрдИ рдХा рдРрд▓ाрди рдХрд░ рджिрдпा рдеा। 
  18. рдЕрд╡рдз рдХे рд╕्рд╡ाрдпрдд рд╕्рд╡ाрдпрдд рд░ाрдЬ्рдп рдХा рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдмुрд░рд╣ाрди -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдеा рдЬिрд╕े 1772 рдоें рдЕрд╡рдз  рд╕ूрдмेрджाрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। 
  19. рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдиे 1723 рдоें рдирдпा  рдмंрджोрдмрд╕्рдд (рд░ेрд╡ेрди्рдпू рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ ) рдХो рд▓ाрдЧु рдХिрдпा рдеा। 
  20. рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдХी рдоृрдд्рдпु 1739 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। 
  21. рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рднрддीрдЬा рд╕реЮрджрд░ рдЬंрдЧ рдиे рдЕрд╡рдз рдХी рдЧрдж्рджी рд╕ंрднाрд▓ी। 
  22. рд▓рдЦрдирдК рдмрд╣ुрдд реЫрдоाрдиे рд╕े рдЕрд╡рдз рдХा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢рд╣рд░ рдеा рдФрд░ 1775 рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдмों рдХा рдиिрд╡ाрд╕ рд╕्рдеाрди рдмрди рдЧрдпा। 
  23. рд▓рдЦрдирдК рд╣рд╕्рддрд╢िрд▓्рдк рдХे рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХेंрдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ुрдЖ рдеा। 
  24. рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХे рдкाрд╕ рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХे рдЕрдзीрди рдЬिрд╕ рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕рдд्рддा рдХा рдЙрджрдп рд╣ुрдЖ , рд╡рд╣ рдоैрд╕ूрд░ рдеा। 
  25. 18 рд╡ीं рд╕рджी рдХे рд╢ुрд░ू рдоें рдиंрдЬрд░ाрдЬ (рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХाрд░ी ) рдФрд░ рджेрд╡рд░ाрдЬ (рджрд▓рдмрдИ )рдиाрдо рдХे рджो рдоंрдд्рд░िрдпों рдиे рдоैрд╕ूрд░ рдХी рд╢рдХ्рддि рдЕрдкрдиे рд╣ाрде рдоें рд▓े рд░рдЦी рдеी , рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡рд╣ां рдХे рд░ाрдЬा рдЪिрдХ्рдХा рдХृрд╖्рдг рд░ाрдЬ рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдардкुрддрд▓ी рдоें рдмрджрд▓ рджिрдпा рдеा। 
  26. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХा рдЬрди्рдо 1721 рдоें рдПрдХ рдЕрдд्рдпंрдд рд╕ाрдоाрди्рдп рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। 
  27. 1755 рдоें рдбिंрдбीрдЧुрд▓ рдоें рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдиे рдПрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╢рд╕्рдд्рд░ाрдЧाрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдеा।  рдЗрд╕рдоें рдЙрд╕рдиे рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдХी рдорджрдж рд▓ी рдеी। 
  28. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдиे 1761 рдоें рдиंрдЬрд░ाрдЬ рдХो рд╕рдд्рддा рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░ рджिрдпा рддрдеा рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЕрдзिрдХाрд░ рдХाрдпрдо рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  29. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХी рдоृрдд्рдпु 1782 рдоें рдж्рд╡िрддीрдп рдЖंрдЧ्рд▓ -рдоैрд╕ूрд░ рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рд╣ुрдпी рдеी। 
  30. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдмेрдЯा рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдоैрд╕ूрд░ рдХी рдЧрдж्рджी рдкрд░ рдмैрдаा। 
  31. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХी рдоृрдд्рдпु 1799 рдоें рд╣ुрдИ। рд╡рд╣  рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдж्рд╡ाрд░ा рдпुрдж्рдз рдоें рдоाрд░ा рдЧрдпा рдеा।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХा рд╢ाрд╕рди рдХाрд▓ 1782 рд╕े рд▓ेрдХрд░ 1799 рддрдХ рд░рд╣ा। 
  32. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдПрдХ рдЬрдЯिрд▓ рдЪрд░िрдд्рд░ рд╡ाрд▓ा рдФрд░ рдирдП рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдвूंрдв рдиिрдХрд▓рдиे рд╡ाрд▓ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдеा।  рдЙрд╕рдиे рдПрдХ рдирдП рдХैрд▓ेंрдбрд░ рдХो рд▓ाрдЧु рдХिрдпा। 
  33. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХो рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдХ्рд░ांрддि рдоें рдЧрд╣рд░ी рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рдеी। рдЙрд╕рдиे рд╢्рд░ीрд░ंрдЧрдкрдЯ्рдЯрдо рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा -рд╡ृрдХ्рд╖ рд▓рдЧाрдпा рдФрд░ рдПрдХ рдЬैрдХोрдмिрди рдХ्рд▓рдм рдХा рд╕рджрд╕्рдп рдмрди рдЧрдпा। 
  34.  рдЯीрдкू  рд╕ुрд▓्рддाрди рдиे рдЬाрдЧीрд░ рджेрдиे рдХी рдк्рд░рдеा рдХो реЩрдд्рдо рдХрд░рдХे рд░ाрдЬрдХीрдп рдЖрдп рдмреЭрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рдеी। 
  35. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХी рдкैрджрд▓ рд╕ेрдиा рдпूрд░ोрдк  рдХी рд╢ैрд▓ी рдоें рдмंрджूрдХों рдФрд░ рд╕ंрдЧीрдиों рд╕े рд▓ैрд╕ рдеी , рд▓ेрдХिрди рдЗрди рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХो рдоैрд╕ूрд░ рдоें рд╣ी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। 
  36. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдиे 1796 рдХे рдмाрдж рдПрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рдиौ рд╕ेрдиा рдЦреЬी рдХрд░рдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рдеी। 
  37. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХी рдПрдХ рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░िрдп рдЙрдХ्рддि рдеी рдХी рдПрдХ "рд╢ेрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдПрдХ рджिрди рдЬीрдиा рдмेрд╣рддрд░ рд╣ै рд▓ेрдХिрди рднेреЬ рдХी рддрд░рд╣ рд▓рдо्рдмी рдЬिंрджрдЧी рдЬीрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं। " рдЗрд╕ी рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╡рд╣ рд╢्рд░ीрд░ंрдЧрдкрдд्рддрдирдо рдХे рдж्рд╡ाрд░ рдкрд░ рд▓реЬрддा рд╣ुрдЖ рдорд░ा рдеा। 
  38.  1799  рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд▓ोрдЧों рдиे рдЬрдм рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░ рдЙрд╕े рдоाрд░ рдбाрд▓ा рдФрд░ рдоैрд╕ूрд░ рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा рддो рдпрд╣ рджेрдЦрдХрд░ рдЙрдирдХो рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рд╣ुрдЖ рдХी рдоैрд╕ूрд░ рдХा рдХिрд╕ाрди рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕िрдд рд░ाрдЬ्рдп рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдХिрд╕ाрди рдХी  рддुрд▓рдиा рдоें рдХрд╣ीं рдЕрдзिрдХ  рд╕ंрдкрди्рди рдФрд░ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдеा।  рд╕рд░ рдЬॉрди рд╢ोрд░ 1793 -1798 рдХे рджौрд░ाрди рдЧрд╡рд░्рдирд░ -рдЬрдирд░рд▓ рдеा।  рдЙрд╕рдиे рдмाрдж рдоें рд▓िрдЦा рдеा , "рдЯीрдкू рдХे рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдХिрд╕ाрдиों рдХो рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдоिрд▓рддा рдеा  рддрдеा рдЙрдирдХो рд╢्рд░рдо рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдФрд░ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рдеा। "рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХे рдЬрдоाрдиे рдХे рдоैрд╕ूрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рдПрдХ рдЕрди्рдп рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдкрд░्рдпрд╡ेрдХ्рд╖рдХ рдиे рд▓िрдЦा рдеा , "рдпрд╣ рд░ाрдЬ्рдп рдЦेрддीрдмाреЬी рдоें рдмреЭा -рдЪреЭा , рдкрд░िрд╢्рд░рдоी рд▓ोрдЧों рдХी рдШрдиी рдЖрдмाрджी рд╡ाрд▓ा , рдирдП -рдирдП рдирдЧрд░ों  рд╡ाрд▓ा рдФрд░ рд╡ाрдгिрдЬ्рдп  рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдмреЭोрддрд░ी рд╡ाрд▓ा рдеा। 
  39. 1791 рдоें рдорд░ाрдаा рдШुреЬрд╕рд╡ाрд░ों рдиे рд╢्рд░ृंрдЧेрд░ी рдХे рд╢ाрд░рджा рдоंрджिрд░ рдХो рд▓ुрдЯा рдеा рддो рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдиे рд╢ाрд░рджा рдоाँ рдХी рдк्рд░рддिрдоा рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкैрд╕े рджिрдП рдеे। 
  40. рд░ंрдЧрдиाрде рдХा рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоंрджिрд░ рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХे рдорд╣рд▓ рд╕े рдХрд░ीрдм 100 рдЧрдЬ рдХी рджुрд░ी  рдкрд░ рдеा। 
  41. 18 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдХेрд░рд▓  рдмрд╣ुрдд рдмреЬी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╕ाрдоंрдд рд╕рд░рджाрд░ों рдФрд░ рд░ाрдЬाрдУं рдоें рдмंрдЯा рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЗрдирдоे рд╕े рдЪाрд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ाрдЬ्рдп рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдеे - рдХाрд▓ीрдХрдЯ , рдЪिрд░рдХ्рдХрд▓ , рдХोрдЪीрди рдФрд░ рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░। 
  42. рд░ाрдЬा рдоाрд░्рддंрдб рд╡рд░्рдоा рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд░ाрдЬा рдеे।  рд╡े рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЕрдЧ्рд░рдгी рдФрд░ рдпोрдЧ्рдп рд╢ाрд╕рдХ рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХे рд╕рдордп рдоें рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХो рдХेрд░рд▓ рдоें рдк्рд░рдоुрдЦрддा рдоिрд▓ी। 
  43. рдХेрд░рд▓ рдХे рддीрди рдмреЬे рд░ाрдЬ्рдпों - рдХोрдЪीрди , рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рдФрд░ рдХाрд▓ीрдХрдЯ рдиे 1763 рддрдХ рд╕рднी рдЫोрдЯे рд░рдЬрд╡ाреЬों рдХो рд╡िрд▓ीрди рдпा рдЕрдзीрди рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा। 
  44. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдиे рдХेрд░рд▓ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЖрдХ्рд░рдордг 1766 рдоें рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рдХाрд▓ीрдХрдЯ рдХे рдЬрдоोрд░िрди рдХे рдЗрд▓ाрдХों рд╕рд╣िрдд рдХोрдЪीрди рддрдХ рдЙрдд्рддрд░ी рдХेрд░рд▓ рдХो рднी рдЬीрдд рд▓िрдпा। 
  45. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрд░्рдз рдоें рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдд्рд░िрд╡ेंрдж्рд░рдо , рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╡िрдж्рд╡рддा рдХा рдПрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХेंрдж्рд░ рдмрди рдЧрдпा рдеा। 
  46. рдоाрд░्рддрдг्рдб рд╡рд░्рдоा рдХा рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рд░ाрдо рд╡рд░्рдоा рдеा рдЬो рдЦुрдж рдХрд╡ि , рд╡िрдж्рд╡ाрди , рд╕ंрдЧीрддрдЬ्рдЮ , рдЕрднिрдиेрддा рдФрд░ рд╕ुрд╕ंрдХृрдд рд╡рдпрдХ्рддि рдеा рд╡рд╣ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдзाрд░ाрдк्рд░рд╡ाрд╣ рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░рддा рдеा। 
  47. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдХा рд╕рдмрд╕े рд╢्рд░ेрд╖्рда рд░ाрдЬрдкूрдд рд╢ाрд╕рдХ рдЖрдоेрд░ рдХा рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣  (1681 - 1743 ) рдеा। 
  48. рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рдЬाрдЯों рд╕े рд▓िрдП рдЧрдП рдЗрд▓ाрдХे рдоें рдЬрдпрдкुрд░ рд╢рд╣рд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдФрд░ рдЙрд╕े рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдХрд▓ा рдХा рдорд╣ाрди рдХेंрдж्рд░ рдмрдиा рджिрдпा। 
  49. рдЬрдпрдкुрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕िंрдж्рдзाрди्рддों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдФрд░ рдПрдХ рдиिрдпрдоिрдд рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЙрд╕рдХी рдЪौреЬी рд╕реЬрдХें рдПрдХ -рджूрд╕рд░े рдХो рд╕рдордХोрдг рдкрд░ рдХрдЯрддी рд╣ैं 
  50. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ेрдоी рд╢ाрд╕рдХ рдеा। рд╡рд╣ рдПрдХ рдорд╣ाрди рдЦрдЧोрд▓рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рднी рдеा। 
  51. рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рджिрд▓्рд▓ी , рдЬрдпрдкुрд░ , рдЙрдЬ्рдЬैрди рдФрд░ рдордеुрд░ा рдоें рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╕рд╣ी рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдЙрдкрдХрд░рдгों рд╕े рд╕ुрд╕рдЬ्рдЬिрдд рдкрд░्рдпрд╡ेрдХ्рд╖рдгрд╢ाрд▓ाрдПँ рдмрдиाрдИ।  рдЗрд╕рдХे рдХुрдЫ рдЙрдкрдХрд░рдг рдЦुрдж рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдХे рдмрдиाрдпे рд╣ुрдП рдеे। 
  52. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рд╕ाрд░рдгिрдпों рдХा рдПрдХ рд╕ेрдЯ рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЬिрд╕рд╕े рд▓ोрдЧों рдХो рдЦрдЧोрд▓рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдк्рд░рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХрд░рдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓े।  рдЗрд╕рдХा рдиाрдо "рдЬिрдЬ  рдоुрд╣рдо्рдорджрд╢ाрд╣ी " рдеा। рдЙрд╕рдиे рдпूрдХ्рд▓िрдб рдХी 'рд░ेрдЦाрдЧрдгिрдд рдХे рддрдд्рд╡ ' рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдХрд░ाрдпा рдеा। 
  53. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддि рдХी рдмрд╣ुрдд  рдФрд░ рд▓рдШुрдЧрдгрдХों рдХो рдмрдиाрдиे рдФрд░ рдЙрдирдХी рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдиेрдкिрдпрд░ рдХी рд░рдЪрдиा рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдХрд░ाрдпा рдеा। 
  54. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рдЬрдпрдкुрд░ рдкрд░ 1699 рд╕े 1743 рддрдХ , рд▓рдЧрднрдЧ 44 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा। 
  55. рдордеुрд░ा рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рдХे рдЬाрдЯ рдХिрд╕ाрдиो рдиे 1669 рдФрд░ рдлिрд░ 1688 рдоें рдЕрдкрдиे рдЬाрдЯ рдЬрдоींрджाрд░ों рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХिрдпे।  рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो рддो рдХुрдЪрд▓ рджिрдпा рдЧрдпा рдкрд░рди्рддु рдЗрд▓ाрдХा рдЕрд╢ांрдд рд╣ी рдмрдиा рд░рд╣ा।  рдЬाрдЯ рдЦेрддिрд╣рд░ों рдХी рдПрдХ рдЬाрддी рд╣ै рдЬो рджिрд▓्рд▓ी , рдЖрдЧрд░ा  рдФрд░ рдордеुрд░ा рдХे рдЖрд╕ рдкाрд╕ рдХे рдЗрд▓ाрдХों рдоें рд░рд╣рддे рдеे। 
  56. рднрд░рддрдкुрд░ рдХे рдЬाрдЯ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдЪुрд░ाрдорди рдФрд░ рдмрджрдирд╕िंрд╣ рдиे рдХी рдеा। 
  57. рдЬाрдЯों рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд░ाрдЬा рд╕ूрд░рдЬрдорд▓ (1756 рд╕े 1763  ) рдеा। рд╡рд╣ 1763 рдоें рдорд░ рдЧрдпा। 
  58. рдЕрд▓ी рдоुрд╣рдо्рдордж рдЦाрди рдиे рд░ुрд╣ेрд▓рдЦंрдб рдирдордХ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा।  рдпрд╣ рд░ाрдЬ्рдп рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рддрд░ाрдИ рдоें рджрдХ्рд╖िрдг рдоें рдЧंрдЧा рдФрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдоें рдХुрдоाрдпूं рдХी рдкрд╣ाреЬिрдпों рддрдХ рдлैрд▓ा рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЗрд╕рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдкрд╣рд▓े рдмрд░ेрд▓ी рдоें рдЖँрд╡рд▓ा рдоें рдеी рдФрд░ рдмाрдж рдоें рд░ाрдордкुрд░ рдЪрд▓ी рдЧрдпी। 
  59. рд╕िрдЦ рдзрд░्рдо  рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдЧुрд░ु рдиाрдирдХ рдиे рдкंрдж्рд░рд╣рд╡ी рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдХी। 
  60. рдПрдХ рд▓реЬाрдХू рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕िрдЦों рдХो рдмрджрд▓рдиे рдХा рдХाрдо рдЧुрд░ु рд╣рд░ рдЧोрд╡िрди्рдж (1606 -1645 ) рдиे рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा।  рдордЧрд░ рдЕрдкрдиे рджрд╕рд╡ें рдФрд░ рдЖрдЦिрд░ी рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िрди्рдж рд╕िंрд╣ (1666 -1708 ) рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рд╕िрдЦ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдФрд░ рдлौрдЬी рддाрдХрдд рдмрдиे। 
  61. рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдХे рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िंрдж рд╕िंрд╣ рдиे рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╣ рдХा рд╕ाрде рджिрдпा। 
  62. рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िрди्рдж рд╕िंрд╣ , рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╣ рдХे рд╕ाрде рджрдХ्рдХрди рдЧрдП рдЬрд╣ाँ рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рдкрдаाрди рдиौрдХрд░ рдиे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдШाрдд рдХрд░ рдоाрд░ рдбाрд▓ा। 
  63. рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िрди्рдж рд╕िंрд╣ рдХे рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдЧुрд░ु рдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ा реЩрдд्рдо рд╣ो рдЧрдпी।  рд╕िрдЦों рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдЙрдирдХे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдкाрдд्рд░ рд╢िрд╖्рдп , рдмंрджा рд╕िंрд╣ рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा , рдЬो рдмंрджा рдмрд╣ाрджुрд░ рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ। 
  64. рдмंрджा рдмрд╣ाрджुрд░ рдХो 1715 рдоें рдкрдХреЬ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдоाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। 
  65. рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдиे 1799 рдоें рд▓ाрд╣ौрд░ рдФрд░ 1802 рдоें рдЕрдоृрддрд╕рд░ рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХिрдпा। 
  66. рд░ाрдЬा рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдиे рд▓ाрд╣ौрд░ рдоें рддोрдк рдмрдиाрдиे рдХे рдЖрдзुрдиिрдХ рдХाрд░рдЦाрдиे рдЦोрд▓े рддрдеा рдЙрдирдоे рдоुрд╕рд▓рдоाрди рддोрдкрдЪिрдпों рдХो рдХाрдо рдкрд░ рд▓рдЧाрдпा। 
  67. рдРрд╕ा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХी рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХी реЮौрдЬ рдПрд╢िрдпा рдХी рджूрд╕рд░ी рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫी реЮौрдЬ рдеी।  рдкрд╣рд▓ा рд╕्рдеाрди рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी реЮौрдЬ рдХा рдеा। 
  68. рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХे рдмाрд░े рдоें рдРрд╕ा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХी рд╡рд╣ рдзрд░्рдордкрд░ाрдпрдг рд╕िрдЦ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी "рдЕрдкрдиे рд╕िंрд╣ाрд╕рди рд╕े рдЙрддाрд░рдХрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдлрдХीрд░ों рдХे рдкैрд░ рдХी рдзूрд▓ рдЕрдкрдиी рд▓рдо्рдмी рджाреЭी рд╕े рдЭाреЬрддा рдеा ". 
  69. рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХा рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдкाрдд्рд░ рдоंрдд्рд░ी 'реЮреШीрд░ рдЕрдЬीрдЬुрдж्рджीрди ' рдеा। 
  70. рд░ंрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХा  рд╡िрдд् рдоंрдд्рд░ी рджीрд╡ाрди рджीрдиाрдиाрде рдеा। 
  71. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдкोрддे рд╕ाрд╣ू рдХो рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдиे 1689 рд╕े рдХैрдж рдХрд░ рд░рдЦा рдеा।  рд╕ाрд╣ू рдХो 1707 рдоें рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдХी рдоौрдд рдХे рдмाрдж рд░िрд╣ा рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  72. рд╕ाрд╣ू рдиे 1713 рдоें рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде (рдЬो рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдеा ) рдХो рдорд░ाрдаा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдкेрд╢рд╡ा рдЕрд░्рдеाрдд рдоुрдЦ्рдп -рдк्рд░рдзाрди рдмрдиाрдпा। 
  73. рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде 1719 рдоें рд╕ैрдпрдж рдЕрд▓ी рдЦां рдХे рд╕ाрде рджिрд▓्рд▓ी рдЧрдпा рдФрд░ рдлрд░्рд░рдЦрд╕िрдпрд░  рдХा рддрдЦ्рддा рдкрд▓рдЯрдиे рдоें рд╕ैрдпрдж рдмंрдзुрдУं рдХी рдорджрдж рдХी। 
  74. рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде 1720 рдоें рдорд░ рдЧрдпा।  рдЙрд╕рдХी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЙрд╕рдХा 20 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдмेрдЯा рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдкेрд╢рд╡ा рдмрдиा। 
  75. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдХो "рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдмाрдж рдЧुрд░िрд▓्рд▓ा рдпुрдж्рдз рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдк्рд░рддिрдкाрджрдХ ' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 
  76. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдХी рдоृрдд्рдпु рдЕрдк्рд░ैрд▓  1740 рдоें рд╣ुрдЖ। 
  77. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдиे 1733 рдоें рдЬंрдЬीрд░ा рдХे  рд╕िрджिрдпों  рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдПрдХ рд▓рдо्рдмा рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдЕрднिрдпाрди рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рдЙрди्рд╣ें рдоुрдЦ्рдп рднूрдоि рд╕े рдиिрдХाрд▓ рдмрд╣ाрд░ рдХिрдпा। 
  78. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдЕрдаाрд░рд╣ рд╕ाрд▓ рдХा рдмेрдЯा рдмाрд▓ाрдЬी рдмाрдЬीрд░ाрд╡ (рдЬो рдиाрдиा рд╕ाрд╣рдм рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा ) рдкेрд╢рд╡ा рдмрдиा। рд╡рд╣ 1740 рд╕े 1761 рддрдХ рдкेрд╢рд╡ा рд░рд╣ा। 
  79. рдорд░ाрдаों рдХे рдмाрд░ рдмाрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХे рдЪрд▓рддे 1751 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рдХो рдордЬрдмूрд░ рд╣ोрдХрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХो рдорд░ाрдаों рдХे рд╣рд╡ाрд▓े рдХрд░рдиा рдкреЬा рдеा। 
  80. 14 рдЬрдирд╡рд░ी 1761 рдХो рдкाрдиीрдкрдд рдХी рддीрд╕рд░ी рд▓реЬाрдИ рд╣ुрдИ।  рдпрд╣ рдорд░ाрдаा рдФрд░ рдЕрдлрдЧाрди рд╢ाрд╕рдХ рдЕрд╣рдорджрд╢ाрд╣ рдЕрдм्рджाрд▓ी рдХी рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ।  рдЬिрд╕рдоे рдЕрд╣рдордж рд╢ाрд╣ рдЕрдм्рджाрд▓ी рд╡िрдЬрдпी рд░рд╣ा। 
  81. рд╕рд╡ाрдИ рдоाрдзрд╡ рд░ाрд╡ рдЬो 1761 рдоें рдорд░ाрдаो рдХा рдкेрд╢рд╡ा рдмрдиा , рдЙрд╕рдХे рд╕рдорд░्рдердХों рдХे рдиेрддा рдиाрдиा рдлрдбрдгрд╡ीрд╕ рдеा। 
  82. рджूрд╕рд░ा рдЖंрдЧ्рд▓ -рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз (1803 -1805 ) рдФрд░ рддीрд╕рд░ा рдЖंрдЧ्рд▓ рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз (1816 -1819 ) рдоें рд╣ुрдЖ।  рджोрдиों рдпुрдж्рдзों рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡िрдЬрдпी рд░рд╣े। 
  83. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рднाрд░рдд , рдлाрд░рд╕ рдХी рдЦाреЬी рдХे рдЗрд▓ाрдХों рд╕े рдоोрддी , рдХрдЪ्рдЪा рд░ेрд╢рдо , рдКрди , рдЦрдЬूрд░ , рдоेрд╡े  рдФрд░ рдЧुрд▓ाрдм рдЬрд▓ ;  рдЕрд░рдм рд╕े рдХрд╣рд╡ा , рд╕ोрдиा , рджрд╡ाрдПं рдФрд░ рд╢рд╣рдж ; рдЪीрди рд╕े рдЪाрдп , рдЪीрдиी рдоिрдЯ्рдЯी  рдФрд░ рд░ेрд╢рдо ; рддिрдм्рдмрдд рд╕े рд╕ोрдиा , рдХрд╕्рддूрд░ी рдФрд░ рдКрдиी рдХрдкреЬा ; рд╕िंрдЧाрдкुрд░ рд╕े рдЯिрди ; рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпाрдИ рдж्рд╡ीрдкों рд╕े рдорд╕ाрд▓े, рдЗрдд्рд░ , рд╢рд░ाрдм рдФрд░ рдЪीрдиी ; рдЕрдл्рд░ीрдХा рд╕े рд╣ाрдеी рджाँрдд рдФрд░ рджрд╡ाрдПं ; рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рд╕े рдКрдиी рдХрдкреЬा , рддांрдмा , рд▓ोрд╣ा рдФрд░ рд╕ीрд╕ा рдЬैрд╕े рд╡рд╕्рддुрдП рдФрд░ рдХाрдЧрдЬ рдХा рдЖрдпाрдд рдХрд░рддा рдеा।  
  84. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рднाрд░рдд рдХे рдиिрд░्рдпाрдд рдХी рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡рд╕्рддु рдеी рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░।  рднाрд░рддीрдп рд╕ूрддी рдХрдкреЬे рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯрддा рдХे рд▓िрдП рд╕ाрд░ी рджुрдиिрдпा рдоें рдорд╢рд╣ूрд░ рдеे рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╣рд░ рдЬрдЧрд╣ рдоांрдЧ рдеी. рднाрд░рдд рдХрдЪ्рдЪा рд░ेрд╢рдо рдФрд░ рд░ेрд╢рдоी рдХрдкреЬे , рд▓ोрд╣े рдХा рд╕ाрдоाрди , рдиीрд▓ , рд╢ोрд░ा , рдЕрдлीрдо , рдЪाрд╡рд▓ , рдЧेрд╣ूँ , рдЪीрдиी , рдХाрд▓ी рдоिрд░्рдЪ рдФрд░ рдЕрди्рдп рдорд╕ाрд▓े , рд░рдд्рди рдФрд░ рдФрд╖рдзिрдпों рднी рдиिрд░्рдпाрдд рдХрд░рддा рдеा। 
  85. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рдФрд░ рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рдФрд░рддों рдХो рддंрдЧ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдХाрдо рдпा рди рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा। рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЖрд░рдо्рдн рдоें рдПрдХ рдпूрд░ोрдкीрдп рдкрд░्рдпрдЯрдХ рдПрдм्рд╡ рдЬे. рдП। рджुрдмाрдЪे рдиे рд▓िрдЦा рдХी 'рдПрдХ рд╣िрди्рджू  рднी , рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХी рдЕрдд्рдпंрдд рднीреЬ -рднाреЬ рд╡ाрд▓ी рдЬрдЧрд╣ों рдоें рднी ,  рдЕрдХेрд▓े рдЬा рд╕рдХрддी , рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдХрд░्рдордг्рдп рдЖрд╡ाрд░ा рд▓ोрдЧो рдХी реЭीрда рдиिрдЧाрд╣ों рдФрд░ рджिрд▓्рд▓्рдЧीрдпों рдХा рдбрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। ..... рдРрд╕ा рдордХाрди рдЬिрд╕рдоे рдХेрд╡рд▓ рдФрд░рддें рд░рд╣рддी рд╣ै рдПрдХ рдРрд╕ा рдкрд╡िрдд्рд░ рд╕्рдеाрди рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдорд░्рдпाрджा рднंрдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдЦ्рдпाрд▓ рдХोрдИ рдЕрдд्рдпंрдд рдиिрд░्рд▓рдЬ्рдЬ , рд▓рдо्рдкрдЯ рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рднी рдирд╣ीं рд▓ा рд╕рдХрддा। '
  86. рдЕрд╣рд▓्рдпा рдмाрдИ рдиे рдЗंрджौрд░ рдкрд░ 1766 рд╕े 1796 рддрдХ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा। 
  87. рдХुंрдЪрди рдиाрдо्рдмिрдпाрд░ рдХेрд░рд▓ рдХा рдПрдХ рдорд╣ाрди рдХрд╡ि рдеा। 
  88. рддाрдпुрдоाрдирд╡рд░ (1706-1744 ) рддрдоिрд▓ рдоें рд╕िрдд्рддрд░ рдХाрд╡्рдп рдХा рдПрдХ рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдеा। 
  89. рдкंрдЬाрдмी рдХे рдорд╢рд╣ूрд░  рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп , рд╣ीрд░ -рд░ाँрдЭा рдХी рд░рдЪрдиा рд╡ाрд░िрд╢ рд╢ाрд╣ рдиे рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдХिрдпा рдеा। 
  90. рд╕िंрдзी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдХрд╡ि рдЕрдм्рджुрд▓ рд▓рддीреЮ рдиे рдЕрдкрдиा рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рд░िрд╕ाрд▓ो ' рдХी рд░рдЪрдиा рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें  рд╣ी рдХिрдпा рдеा। рд╕рдЪрд▓ рдФрд░ рд╕ाрдоी рдЗрд╕ рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдЕрди्рдп рдорд╣ाрди рд╕िंрдзी рдХрд╡ि рдеे.

INDIAN STATES AND SOCIETY IN THE EIGHTEENTH CENTURY

              рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рднाрд░рдд рдоें рд░ाрдЬ्рдп рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ : рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдп (рд╡िрдкिрди рдЪंрдж्рд░ा )                      

  1. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдиे 1724 рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдеी।  рдФрд░ंрдЧреЫेрдм рдХे рдмाрдж рдХे рд╕рдордп рдХे рдирд╡ाрдмों рдоें рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ - рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рдеा। рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдиे рд╕ैрдпрдж рдмंрдзुрдУं рдХो рдЧрдж्рджी рд╕े рд╣рдЯाрдиे рдоें рдЕрд╣рдо् рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ рдеी 
  2. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХो рджрдХ्рдХрди рдХा рд╡ाрдпрд╕рд░ॉрдп рдХा реЩिрддाрдм рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рдеा। 
  3. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ 1722  рд╕े 1724  рддрдХ рджрдХ्рдХрди  рдХा рд╡рдЬीрд░ рдХे рдкрдж рдкрд░  рд░рд╣ा। рдеा 
  4. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХा рджीрд╡ाрди рдПрдХ рд╣िрди्рджू рдеा рдЬिрд╕рдХा рдиाрдо рдкूрд░рдирдЪंрдж рдеा। 
  5. рдиिрдЬाрдо -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдЖрд╕реЮрдЬाрд╣ рдХी рдоृрдд्рдпु 1748 рдоें рд╣ुрдИ। 
  6. рдХрд░्рдиाрдЯрдХ , рджрдХ्рдХрди рдоुреЪрд▓ рдХा рдПрдХ рд╕ूрдмा (рдк्рд░рджेрд╢ ) рдеा рдФрд░ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╡рд╣ рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХे рдиिрдЬाрдо рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдЖрддा рдеा। 
  7. рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕рдд्рддा рдХी рдмреЭрддी рдХрдордЬोрд░ी рдХा рдлाрдпрджा рдЙрдаाрдХрд░ рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рдпोрдЧ्рдпрддा рд╡ाрд▓े рджो рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों , рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдФрд░ рдЕрд▓ी рд╡рд░्рджी рдЦाрди рдиे  рдмंрдЧाрд▓ рдХो рд╡рд╕्рддुрддः рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдмрдиा рджिрдпा। 
  8. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдХो 1717 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХा рд╕ूрдмेрджाрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा , рдордЧрд░ рдЙрд╕рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╢ाрд╕рди 1700 рд╕े рд╣ी рдеा рдЬрдм рдЙрд╕े рджिрд╡ाрди рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। 
  9. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдХी рдоृрдд्рдпु 1727 рдоें рд╣ुрдЖ। 
  10. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рджाрдоाрдж  рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджीрди рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдкрд░ 1739 рддрдХ рд╢ाрд╕рди  рдХिрдпा рдЕрд░्рдеाрдд рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджीрди рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдкрд░ 1727 рд╕े рд▓ेрдХрд░ 1739 рддрдХ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा। 
  11.  рд╢ुрдЬाрдЙрдж्рджीрди рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдмेрдЯा рд╕рд░рдлрд░ाрдЬ рдЦाрди рдмंрдЧाрд▓ рдХे рд╢ाрд╕рдХ рдмрдиा рдЬिрд╕े рдЙрд╕ी рд╕ाрд▓ рдЕрд░्рдеाрдд 1739 рдоें рд╣ी рдЧрдж्рджी рд╕े рд╣рдЯाрдХрд░ рдЕрд▓ीрд╡рд░्рджी  рдЦाрди рдмंрдЧाрд▓ рдХा   рдирд╡ाрдм рдмрдиा। 
  12. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдиे рдирдП рднू -рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдмंрджोрдмрд╕्рдд рдХे рдЬрд░िрдП рдЬाрдЧीрд░ рднूрдоि рдХे рдПрдХ рдмреЬे рднाрдЧ рдХो рдЦाрд▓рд╕ा рднूрдоि рдмрдиा рджिрдпा рдФрд░ рдЗрдЬाрд░ा рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा (рдаेрдХे рдкрд░ рднू -рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╡рд╕ूрд▓ рдХрд░рдиे рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा ) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी рдеी। 
  13. рдоुрд░्рд╢िрдж рдХुрд▓ी рдЦाрди рдиे рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдПрдХ рдирдП рднू -рдЕрднिрдЬाрдд рд╡рд░्рдЧ рдХो рдЬрди्рдо рджिрдпा। 
  14. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рдк्рд░рд╡ृрддि 1707 рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиी рдоाँрдЧों рдХो рдордирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ैрдиिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдпा рдЙрд╕рдХे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХी рдзрдордХी рджेрдиे рдХी рд╣ोрдиे рд▓рдЧी рдеी. 
  15. рдЕрд▓ीрд╡рд░्рджी рдЦाрди рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХो рдХрд▓рдХрдд्рддा рдФрд░ рдЪंрдж्рд░рдирдЧрд░ рдХे рдЕрдкрдиे рдХाрд░рдЦाрдУं рдХी рдХिрд▓ेрд╡ंрджी рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЬाрдЬрдд рдирд╣ीं рджिрдпा рдеा। 
  16. рдЕрд▓ीрд╡рд░्рджी рдЦाрди рдХो рдорд░ाрдаों рдХे рд╣рдорд▓ों рд╕े рддंрдЧ рдЖрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЙреЬीрд╕ा  рдХा рдПрдХ рдмреЬा рд╣िрд╕्рд╕ा рджेрдиा рдкреЬा рдеा। 
  17.  1756 -57 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी  рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдЕрд▓ी  рд╡рд░्рджी рдЦाрди рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рд╕िрд░ाрдЬुрджौрд▓ा рдХे рдЦिрд▓ाрдл рд▓реЬाрдИ рдХा рдРрд▓ाрди рдХрд░ рджिрдпा рдеा। 
  18. рдЕрд╡рдз рдХे рд╕्рд╡ाрдпрдд рд╕्рд╡ाрдпрдд рд░ाрдЬ्рдп рдХा рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдмुрд░рд╣ाрди -рдЙрд▓ -рдоुрд▓्рдХ рдеा рдЬिрд╕े 1772 рдоें рдЕрд╡рдз  рд╕ूрдмेрджाрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। 
  19. рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдиे 1723 рдоें рдирдпा  рдмंрджोрдмрд╕्рдд (рд░ेрд╡ेрди्рдпू рд╕ेрдЯрд▓рдоेंрдЯ ) рдХो рд▓ाрдЧु рдХिрдпा рдеा। 
  20. рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдХी рдоृрдд्рдпु 1739 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। 
  21. рд╕рдЖрджрдд рдЦाрди рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рднрддीрдЬा рд╕реЮрджрд░ рдЬंрдЧ рдиे рдЕрд╡рдз рдХी рдЧрдж्рджी рд╕ंрднाрд▓ी। 
  22. рд▓рдЦрдирдК рдмрд╣ुрдд реЫрдоाрдиे рд╕े рдЕрд╡рдз рдХा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢рд╣рд░ рдеा рдФрд░ 1775 рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рдЕрд╡рдз рдХे рдирд╡ाрдмों рдХा рдиिрд╡ाрд╕ рд╕्рдеाрди рдмрди рдЧрдпा। 
  23. рд▓рдЦрдирдК рд╣рд╕्рддрд╢िрд▓्рдк рдХे рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХेंрдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ुрдЖ рдеा। 
  24. рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХे рдкाрд╕ рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХे рдЕрдзीрди рдЬिрд╕ рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕рдд्рддा рдХा рдЙрджрдп рд╣ुрдЖ , рд╡рд╣ рдоैрд╕ूрд░ рдеा। 
  25. 18 рд╡ीं рд╕рджी рдХे рд╢ुрд░ू рдоें рдиंрдЬрд░ाрдЬ (рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХाрд░ी ) рдФрд░ рджेрд╡рд░ाрдЬ (рджрд▓рдмрдИ )рдиाрдо рдХे рджो рдоंрдд्рд░िрдпों рдиे рдоैрд╕ूрд░ рдХी рд╢рдХ्рддि рдЕрдкрдиे рд╣ाрде рдоें рд▓े рд░рдЦी рдеी , рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡рд╣ां рдХे рд░ाрдЬा рдЪिрдХ्рдХा рдХृрд╖्рдг рд░ाрдЬ рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдардкुрддрд▓ी рдоें рдмрджрд▓ рджिрдпा рдеा। 
  26. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХा рдЬрди्рдо 1721 рдоें рдПрдХ рдЕрдд्рдпंрдд рд╕ाрдоाрди्рдп рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। 
  27. 1755 рдоें рдбिंрдбीрдЧुрд▓ рдоें рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдиे рдПрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╢рд╕्рдд्рд░ाрдЧाрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдеा।  рдЗрд╕рдоें рдЙрд╕рдиे рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдХी рдорджрдж рд▓ी рдеी। 
  28. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдиे 1761 рдоें рдиंрдЬрд░ाрдЬ рдХो рд╕рдд्рддा рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░ рджिрдпा рддрдеा рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЕрдзिрдХाрд░ рдХाрдпрдо рдХрд░ рд▓िрдпा। 
  29. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХी рдоृрдд्рдпु 1782 рдоें рдж्рд╡िрддीрдп рдЖंрдЧ्рд▓ -рдоैрд╕ूрд░ рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рд╣ुрдпी рдеी। 
  30. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдмेрдЯा рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдоैрд╕ूрд░ рдХी рдЧрдж्рджी рдкрд░ рдмैрдаा। 
  31. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХी рдоृрдд्рдпु 1799 рдоें рд╣ुрдИ। рд╡рд╣  рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдж्рд╡ाрд░ा рдпुрдж्рдз рдоें рдоाрд░ा рдЧрдпा рдеा।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХा рд╢ाрд╕рди рдХाрд▓ 1782 рд╕े рд▓ेрдХрд░ 1799 рддрдХ рд░рд╣ा। 
  32. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдПрдХ рдЬрдЯिрд▓ рдЪрд░िрдд्рд░ рд╡ाрд▓ा рдФрд░ рдирдП рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдвूंрдв рдиिрдХрд▓рдиे рд╡ाрд▓ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдеा।  рдЙрд╕рдиे рдПрдХ рдирдП рдХैрд▓ेंрдбрд░ рдХो рд▓ाрдЧु рдХिрдпा। 
  33. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХो рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдХ्рд░ांрддि рдоें рдЧрд╣рд░ी рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рдеी। рдЙрд╕рдиे рд╢्рд░ीрд░ंрдЧрдкрдЯ्рдЯрдо рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा -рд╡ृрдХ्рд╖ рд▓рдЧाрдпा рдФрд░ рдПрдХ рдЬैрдХोрдмिрди рдХ्рд▓рдм рдХा рд╕рджрд╕्рдп рдмрди рдЧрдпा। 
  34.  рдЯीрдкू  рд╕ुрд▓्рддाрди рдиे рдЬाрдЧीрд░ рджेрдиे рдХी рдк्рд░рдеा рдХो реЩрдд्рдо рдХрд░рдХे рд░ाрдЬрдХीрдп рдЖрдп рдмреЭрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рдеी। 
  35. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХी рдкैрджрд▓ рд╕ेрдиा рдпूрд░ोрдк  рдХी рд╢ैрд▓ी рдоें рдмंрджूрдХों рдФрд░ рд╕ंрдЧीрдиों рд╕े рд▓ैрд╕ рдеी , рд▓ेрдХिрди рдЗрди рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХो рдоैрд╕ूрд░ рдоें рд╣ी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। 
  36. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдиे 1796 рдХे рдмाрдж рдПрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рдиौ рд╕ेрдиा рдЦреЬी рдХрд░рдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рдеी। 
  37. рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХी рдПрдХ рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░िрдп рдЙрдХ्рддि рдеी рдХी рдПрдХ "рд╢ेрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдПрдХ рджिрди рдЬीрдиा рдмेрд╣рддрд░ рд╣ै рд▓ेрдХिрди рднेреЬ рдХी рддрд░рд╣ рд▓рдо्рдмी рдЬिंрджрдЧी рдЬीрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं। " рдЗрд╕ी рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╡рд╣ рд╢्рд░ीрд░ंрдЧрдкрдд्рддрдирдо рдХे рдж्рд╡ाрд░ рдкрд░ рд▓реЬрддा рд╣ुрдЖ рдорд░ा рдеा। 
  38.  1799  рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд▓ोрдЧों рдиे рдЬрдм рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░ рдЙрд╕े рдоाрд░ рдбाрд▓ा рдФрд░ рдоैрд╕ूрд░ рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा рддो рдпрд╣ рджेрдЦрдХрд░ рдЙрдирдХो рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рд╣ुрдЖ рдХी рдоैрд╕ूрд░ рдХा рдХिрд╕ाрди рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕िрдд рд░ाрдЬ्рдп рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдХिрд╕ाрди рдХी  рддुрд▓рдиा рдоें рдХрд╣ीं рдЕрдзिрдХ  рд╕ंрдкрди्рди рдФрд░ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдеा।  рд╕рд░ рдЬॉрди рд╢ोрд░ 1793 -1798 рдХे рджौрд░ाрди рдЧрд╡рд░्рдирд░ -рдЬрдирд░рд▓ рдеा।  рдЙрд╕рдиे рдмाрдж рдоें рд▓िрдЦा рдеा , "рдЯीрдкू рдХे рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдХिрд╕ाрдиों рдХो рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдоिрд▓рддा рдеा  рддрдеा рдЙрдирдХो рд╢्рд░рдо рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдФрд░ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рдеा। "рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХे рдЬрдоाрдиे рдХे рдоैрд╕ूрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рдПрдХ рдЕрди्рдп рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдкрд░्рдпрд╡ेрдХ्рд╖рдХ рдиे рд▓िрдЦा рдеा , "рдпрд╣ рд░ाрдЬ्рдп рдЦेрддीрдмाреЬी рдоें рдмреЭा -рдЪреЭा , рдкрд░िрд╢्рд░рдоी рд▓ोрдЧों рдХी рдШрдиी рдЖрдмाрджी рд╡ाрд▓ा , рдирдП -рдирдП рдирдЧрд░ों  рд╡ाрд▓ा рдФрд░ рд╡ाрдгिрдЬ्рдп  рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдмреЭोрддрд░ी рд╡ाрд▓ा рдеा। 
  39. 1791 рдоें рдорд░ाрдаा рдШुреЬрд╕рд╡ाрд░ों рдиे рд╢्рд░ृंрдЧेрд░ी рдХे рд╢ाрд░рджा рдоंрджिрд░ рдХो рд▓ुрдЯा рдеा рддो рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдиे рд╢ाрд░рджा рдоाँ рдХी рдк्рд░рддिрдоा рдмрдирд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкैрд╕े рджिрдП рдеे। 
  40. рд░ंрдЧрдиाрде рдХा рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоंрджिрд░ рдЯीрдкू рд╕ुрд▓्рддाрди рдХे рдорд╣рд▓ рд╕े рдХрд░ीрдм 100 рдЧрдЬ рдХी рджुрд░ी  рдкрд░ рдеा। 
  41. 18 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдХेрд░рд▓  рдмрд╣ुрдд рдмреЬी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╕ाрдоंрдд рд╕рд░рджाрд░ों рдФрд░ рд░ाрдЬाрдУं рдоें рдмंрдЯा рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЗрдирдоे рд╕े рдЪाрд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ाрдЬ्рдп рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдеे - рдХाрд▓ीрдХрдЯ , рдЪिрд░рдХ्рдХрд▓ , рдХोрдЪीрди рдФрд░ рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░। 
  42. рд░ाрдЬा рдоाрд░्рддंрдб рд╡рд░्рдоा рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд░ाрдЬा рдеे।  рд╡े рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЕрдЧ्рд░рдгी рдФрд░ рдпोрдЧ्рдп рд╢ाрд╕рдХ рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХे рд╕рдордп рдоें рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХो рдХेрд░рд▓ рдоें рдк्рд░рдоुрдЦрддा рдоिрд▓ी। 
  43. рдХेрд░рд▓ рдХे рддीрди рдмреЬे рд░ाрдЬ्рдпों - рдХोрдЪीрди , рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рдФрд░ рдХाрд▓ीрдХрдЯ рдиे 1763 рддрдХ рд╕рднी рдЫोрдЯे рд░рдЬрд╡ाреЬों рдХो рд╡िрд▓ीрди рдпा рдЕрдзीрди рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा। 
  44. рд╣ैрджрд░ рдЕрд▓ी рдиे рдХेрд░рд▓ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдЖрдХ्рд░рдордг 1766 рдоें рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рдХाрд▓ीрдХрдЯ рдХे рдЬрдоोрд░िрди рдХे рдЗрд▓ाрдХों рд╕рд╣िрдд рдХोрдЪीрди рддрдХ рдЙрдд्рддрд░ी рдХेрд░рд▓ рдХो рднी рдЬीрдд рд▓िрдпा। 
  45. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрд░्рдз рдоें рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдд्рд░िрд╡ेंрдж्рд░рдо , рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╡िрдж्рд╡рддा рдХा рдПрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХेंрдж्рд░ рдмрди рдЧрдпा рдеा। 
  46. рдоाрд░्рддрдг्рдб рд╡рд░्рдоा рдХा рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рд░ाрдо рд╡рд░्рдоा рдеा рдЬो рдЦुрдж рдХрд╡ि , рд╡िрдж्рд╡ाрди , рд╕ंрдЧीрддрдЬ्рдЮ , рдЕрднिрдиेрддा рдФрд░ рд╕ुрд╕ंрдХृрдд рд╡рдпрдХ्рддि рдеा рд╡рд╣ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдзाрд░ाрдк्рд░рд╡ाрд╣ рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░рддा рдеा। 
  47. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдХा рд╕рдмрд╕े рд╢्рд░ेрд╖्рда рд░ाрдЬрдкूрдд рд╢ाрд╕рдХ рдЖрдоेрд░ рдХा рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣  (1681 - 1743 ) рдеा। 
  48. рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рдЬाрдЯों рд╕े рд▓िрдП рдЧрдП рдЗрд▓ाрдХे рдоें рдЬрдпрдкुрд░ рд╢рд╣рд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдФрд░ рдЙрд╕े рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдХрд▓ा рдХा рдорд╣ाрди рдХेंрдж्рд░ рдмрдиा рджिрдпा। 
  49. рдЬрдпрдкुрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕िंрдж्рдзाрди्рддों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдФрд░ рдПрдХ рдиिрдпрдоिрдд рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЙрд╕рдХी рдЪौреЬी рд╕реЬрдХें рдПрдХ -рджूрд╕рд░े рдХो рд╕рдордХोрдг рдкрд░ рдХрдЯрддी рд╣ैं 
  50. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ेрдоी рд╢ाрд╕рдХ рдеा। рд╡рд╣ рдПрдХ рдорд╣ाрди рдЦрдЧोрд▓рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рднी рдеा। 
  51. рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рджिрд▓्рд▓ी , рдЬрдпрдкुрд░ , рдЙрдЬ्рдЬैрди рдФрд░ рдордеुрд░ा рдоें рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╕рд╣ी рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдЙрдкрдХрд░рдгों рд╕े рд╕ुрд╕рдЬ्рдЬिрдд рдкрд░्рдпрд╡ेрдХ्рд╖рдгрд╢ाрд▓ाрдПँ рдмрдиाрдИ।  рдЗрд╕рдХे рдХुрдЫ рдЙрдкрдХрд░рдг рдЦुрдж рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдХे рдмрдиाрдпे рд╣ुрдП рдеे। 
  52. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рд╕ाрд░рдгिрдпों рдХा рдПрдХ рд╕ेрдЯ рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЬिрд╕рд╕े рд▓ोрдЧों рдХो рдЦрдЧोрд▓рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдк्рд░рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХрд░рдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓े।  рдЗрд╕рдХा рдиाрдо "рдЬिрдЬ  рдоुрд╣рдо्рдорджрд╢ाрд╣ी " рдеा। рдЙрд╕рдиे рдпूрдХ्рд▓िрдб рдХी 'рд░ेрдЦाрдЧрдгिрдд рдХे рддрдд्рд╡ ' рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдХрд░ाрдпा рдеा। 
  53. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддि рдХी рдмрд╣ुрдд  рдФрд░ рд▓рдШुрдЧрдгрдХों рдХो рдмрдиाрдиे рдФрд░ рдЙрдирдХी рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдиेрдкिрдпрд░ рдХी рд░рдЪрдиा рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдХрд░ाрдпा рдеा। 
  54. рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рдЬрдпрдкुрд░ рдкрд░ 1699 рд╕े 1743 рддрдХ , рд▓рдЧрднрдЧ 44 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा। 
  55. рдордеुрд░ा рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рдХे рдЬाрдЯ рдХिрд╕ाрдиो рдиे 1669 рдФрд░ рдлिрд░ 1688 рдоें рдЕрдкрдиे рдЬाрдЯ рдЬрдоींрджाрд░ों рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХिрдпे।  рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХो рддो рдХुрдЪрд▓ рджिрдпा рдЧрдпा рдкрд░рди्рддु рдЗрд▓ाрдХा рдЕрд╢ांрдд рд╣ी рдмрдиा рд░рд╣ा।  рдЬाрдЯ рдЦेрддिрд╣рд░ों рдХी рдПрдХ рдЬाрддी рд╣ै рдЬो рджिрд▓्рд▓ी , рдЖрдЧрд░ा  рдФрд░ рдордеुрд░ा рдХे рдЖрд╕ рдкाрд╕ рдХे рдЗрд▓ाрдХों рдоें рд░рд╣рддे рдеे। 
  56. рднрд░рддрдкुрд░ рдХे рдЬाрдЯ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдЪुрд░ाрдорди рдФрд░ рдмрджрдирд╕िंрд╣ рдиे рдХी рдеा। 
  57. рдЬाрдЯों рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд░ाрдЬा рд╕ूрд░рдЬрдорд▓ (1756 рд╕े 1763  ) рдеा। рд╡рд╣ 1763 рдоें рдорд░ рдЧрдпा। 
  58. рдЕрд▓ी рдоुрд╣рдо्рдордж рдЦाрди рдиे рд░ुрд╣ेрд▓рдЦंрдб рдирдордХ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХिрдпा।  рдпрд╣ рд░ाрдЬ्рдп рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рддрд░ाрдИ рдоें рджрдХ्рд╖िрдг рдоें рдЧंрдЧा рдФрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдоें рдХुрдоाрдпूं рдХी рдкрд╣ाреЬिрдпों рддрдХ рдлैрд▓ा рд╣ुрдЖ рдеा।  рдЗрд╕рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдкрд╣рд▓े рдмрд░ेрд▓ी рдоें рдЖँрд╡рд▓ा рдоें рдеी рдФрд░ рдмाрдж рдоें рд░ाрдордкुрд░ рдЪрд▓ी рдЧрдпी। 
  59. рд╕िрдЦ рдзрд░्рдо  рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдЧुрд░ु рдиाрдирдХ рдиे рдкंрдж्рд░рд╣рд╡ी рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдХी। 
  60. рдПрдХ рд▓реЬाрдХू рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕िрдЦों рдХो рдмрджрд▓рдиे рдХा рдХाрдо рдЧुрд░ु рд╣рд░ рдЧोрд╡िрди्рдж (1606 -1645 ) рдиे рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा।  рдордЧрд░ рдЕрдкрдиे рджрд╕рд╡ें рдФрд░ рдЖрдЦिрд░ी рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िрди्рдж рд╕िंрд╣ (1666 -1708 ) рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рд╕िрдЦ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдФрд░ рдлौрдЬी рддाрдХрдд рдмрдиे। 
  61. рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдХे рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िंрдж рд╕िंрд╣ рдиे рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╣ рдХा рд╕ाрде рджिрдпा। 
  62. рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िрди्рдж рд╕िंрд╣ , рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╣ рдХे рд╕ाрде рджрдХ्рдХрди рдЧрдП рдЬрд╣ाँ рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рдкрдаाрди рдиौрдХрд░ рдиे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдШाрдд рдХрд░ рдоाрд░ рдбाрд▓ा। 
  63. рдЧुрд░ु рдЧोрд╡िрди्рдж рд╕िंрд╣ рдХे рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдЧुрд░ु рдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ा реЩрдд्рдо рд╣ो рдЧрдпी।  рд╕िрдЦों рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдЙрдирдХे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдкाрдд्рд░ рд╢िрд╖्рдп , рдмंрджा рд╕िंрд╣ рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा , рдЬो рдмंрджा рдмрд╣ाрджुрд░ рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ। 
  64. рдмंрджा рдмрд╣ाрджुрд░ рдХो 1715 рдоें рдкрдХреЬ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдоाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। 
  65. рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдиे 1799 рдоें рд▓ाрд╣ौрд░ рдФрд░ 1802 рдоें рдЕрдоृрддрд╕рд░ рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХिрдпा। 
  66. рд░ाрдЬा рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдиे рд▓ाрд╣ौрд░ рдоें рддोрдк рдмрдиाрдиे рдХे рдЖрдзुрдиिрдХ рдХाрд░рдЦाрдиे рдЦोрд▓े рддрдеा рдЙрдирдоे рдоुрд╕рд▓рдоाрди рддोрдкрдЪिрдпों рдХो рдХाрдо рдкрд░ рд▓рдЧाрдпा। 
  67. рдРрд╕ा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХी рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХी реЮौрдЬ рдПрд╢िрдпा рдХी рджूрд╕рд░ी рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫी реЮौрдЬ рдеी।  рдкрд╣рд▓ा рд╕्рдеाрди рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी реЮौрдЬ рдХा рдеा। 
  68. рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХे рдмाрд░े рдоें рдРрд╕ा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХी рд╡рд╣ рдзрд░्рдордкрд░ाрдпрдг рд╕िрдЦ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी "рдЕрдкрдиे рд╕िंрд╣ाрд╕рди рд╕े рдЙрддाрд░рдХрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдлрдХीрд░ों рдХे рдкैрд░ рдХी рдзूрд▓ рдЕрдкрдиी рд▓рдо्рдмी рджाреЭी рд╕े рдЭाреЬрддा рдеा ". 
  69. рд░рдгрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХा рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдкाрдд्рд░ рдоंрдд्рд░ी 'реЮреШीрд░ рдЕрдЬीрдЬुрдж्рджीрди ' рдеा। 
  70. рд░ंрдЬीрдд рд╕िंрд╣ рдХा  рд╡िрдд् рдоंрдд्рд░ी рджीрд╡ाрди рджीрдиाрдиाрде рдеा। 
  71. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдкोрддे рд╕ाрд╣ू рдХो рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдиे 1689 рд╕े рдХैрдж рдХрд░ рд░рдЦा рдеा।  рд╕ाрд╣ू рдХो 1707 рдоें рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдХी рдоौрдд рдХे рдмाрдж рд░िрд╣ा рдХिрдпा рдЧрдпा। 
  72. рд╕ाрд╣ू рдиे 1713 рдоें рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде (рдЬो рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдеा ) рдХो рдорд░ाрдаा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдкेрд╢рд╡ा рдЕрд░्рдеाрдд рдоुрдЦ्рдп -рдк्рд░рдзाрди рдмрдиाрдпा। 
  73. рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде 1719 рдоें рд╕ैрдпрдж рдЕрд▓ी рдЦां рдХे рд╕ाрде рджिрд▓्рд▓ी рдЧрдпा рдФрд░ рдлрд░्рд░рдЦрд╕िрдпрд░  рдХा рддрдЦ्рддा рдкрд▓рдЯрдиे рдоें рд╕ैрдпрдж рдмंрдзुрдУं рдХी рдорджрдж рдХी। 
  74. рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде 1720 рдоें рдорд░ рдЧрдпा।  рдЙрд╕рдХी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЙрд╕рдХा 20 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдмेрдЯा рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдкेрд╢рд╡ा рдмрдиा। 
  75. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдХो "рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдмाрдж рдЧुрд░िрд▓्рд▓ा рдпुрдж्рдз рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдк्рд░рддिрдкाрджрдХ ' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 
  76. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдХी рдоृрдд्рдпु рдЕрдк्рд░ैрд▓  1740 рдоें рд╣ुрдЖ। 
  77. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдиे 1733 рдоें рдЬंрдЬीрд░ा рдХे  рд╕िрджिрдпों  рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдПрдХ рд▓рдо्рдмा рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдЕрднिрдпाрди рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рдЙрди्рд╣ें рдоुрдЦ्рдп рднूрдоि рд╕े рдиिрдХाрд▓ рдмрд╣ाрд░ рдХिрдпा। 
  78. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдЕрдаाрд░рд╣ рд╕ाрд▓ рдХा рдмेрдЯा рдмाрд▓ाрдЬी рдмाрдЬीрд░ाрд╡ (рдЬो рдиाрдиा рд╕ाрд╣рдм рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा ) рдкेрд╢рд╡ा рдмрдиा। рд╡рд╣ 1740 рд╕े 1761 рддрдХ рдкेрд╢рд╡ा рд░рд╣ा। 
  79. рдорд░ाрдаों рдХे рдмाрд░ рдмाрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХे рдЪрд▓рддे 1751 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡ाрдм рдХो рдордЬрдмूрд░ рд╣ोрдХрд░ рдЙреЬीрд╕ा рдХो рдорд░ाрдаों рдХे рд╣рд╡ाрд▓े рдХрд░рдиा рдкреЬा рдеा। 
  80. 14 рдЬрдирд╡рд░ी 1761 рдХो рдкाрдиीрдкрдд рдХी рддीрд╕рд░ी рд▓реЬाрдИ рд╣ुрдИ।  рдпрд╣ рдорд░ाрдаा рдФрд░ рдЕрдлрдЧाрди рд╢ाрд╕рдХ рдЕрд╣рдорджрд╢ाрд╣ рдЕрдм्рджाрд▓ी рдХी рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ।  рдЬिрд╕рдоे рдЕрд╣рдордж рд╢ाрд╣ рдЕрдм्рджाрд▓ी рд╡िрдЬрдпी рд░рд╣ा। 
  81. рд╕рд╡ाрдИ рдоाрдзрд╡ рд░ाрд╡ рдЬो 1761 рдоें рдорд░ाрдаो рдХा рдкेрд╢рд╡ा рдмрдиा , рдЙрд╕рдХे рд╕рдорд░्рдердХों рдХे рдиेрддा рдиाрдиा рдлрдбрдгрд╡ीрд╕ рдеा। 
  82. рджूрд╕рд░ा рдЖंрдЧ्рд▓ -рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз (1803 -1805 ) рдФрд░ рддीрд╕рд░ा рдЖंрдЧ्рд▓ рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз (1816 -1819 ) рдоें рд╣ुрдЖ।  рджोрдиों рдпुрдж्рдзों рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡िрдЬрдпी рд░рд╣े। 
  83. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рднाрд░рдд , рдлाрд░рд╕ рдХी рдЦाреЬी рдХे рдЗрд▓ाрдХों рд╕े рдоोрддी , рдХрдЪ्рдЪा рд░ेрд╢рдо , рдКрди , рдЦрдЬूрд░ , рдоेрд╡े  рдФрд░ рдЧुрд▓ाрдм рдЬрд▓ ;  рдЕрд░рдм рд╕े рдХрд╣рд╡ा , рд╕ोрдиा , рджрд╡ाрдПं рдФрд░ рд╢рд╣рдж ; рдЪीрди рд╕े рдЪाрдп , рдЪीрдиी рдоिрдЯ्рдЯी  рдФрд░ рд░ेрд╢рдо ; рддिрдм्рдмрдд рд╕े рд╕ोрдиा , рдХрд╕्рддूрд░ी рдФрд░ рдКрдиी рдХрдкреЬा ; рд╕िंрдЧाрдкुрд░ рд╕े рдЯिрди ; рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпाрдИ рдж्рд╡ीрдкों рд╕े рдорд╕ाрд▓े, рдЗрдд्рд░ , рд╢рд░ाрдм рдФрд░ рдЪीрдиी ; рдЕрдл्рд░ीрдХा рд╕े рд╣ाрдеी рджाँрдд рдФрд░ рджрд╡ाрдПं ; рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рд╕े рдКрдиी рдХрдкреЬा , рддांрдмा , рд▓ोрд╣ा рдФрд░ рд╕ीрд╕ा рдЬैрд╕े рд╡рд╕्рддुрдП рдФрд░ рдХाрдЧрдЬ рдХा рдЖрдпाрдд рдХрд░рддा рдеा।  
  84. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рднाрд░рдд рдХे рдиिрд░्рдпाрдд рдХी рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡рд╕्рддु рдеी рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░।  рднाрд░рддीрдп рд╕ूрддी рдХрдкреЬे рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯрддा рдХे рд▓िрдП рд╕ाрд░ी рджुрдиिрдпा рдоें рдорд╢рд╣ूрд░ рдеे рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╣рд░ рдЬрдЧрд╣ рдоांрдЧ рдеी. рднाрд░рдд рдХрдЪ्рдЪा рд░ेрд╢рдо рдФрд░ рд░ेрд╢рдоी рдХрдкреЬे , рд▓ोрд╣े рдХा рд╕ाрдоाрди , рдиीрд▓ , рд╢ोрд░ा , рдЕрдлीрдо , рдЪाрд╡рд▓ , рдЧेрд╣ूँ , рдЪीрдиी , рдХाрд▓ी рдоिрд░्рдЪ рдФрд░ рдЕрди्рдп рдорд╕ाрд▓े , рд░рдд्рди рдФрд░ рдФрд╖рдзिрдпों рднी рдиिрд░्рдпाрдд рдХрд░рддा рдеा। 
  85. рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рдФрд░ рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рдФрд░рддों рдХो рддंрдЧ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдХाрдо рдпा рди рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा। рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЖрд░рдо्рдн рдоें рдПрдХ рдпूрд░ोрдкीрдп рдкрд░्рдпрдЯрдХ рдПрдм्рд╡ рдЬे. рдП। рджुрдмाрдЪे рдиे рд▓िрдЦा рдХी 'рдПрдХ рд╣िрди्рджू  рднी , рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХी рдЕрдд्рдпंрдд рднीреЬ -рднाреЬ рд╡ाрд▓ी рдЬрдЧрд╣ों рдоें рднी ,  рдЕрдХेрд▓े рдЬा рд╕рдХрддी , рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдХрд░्рдордг्рдп рдЖрд╡ाрд░ा рд▓ोрдЧो рдХी реЭीрда рдиिрдЧाрд╣ों рдФрд░ рджिрд▓्рд▓्рдЧीрдпों рдХा рдбрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। ..... рдРрд╕ा рдордХाрди рдЬिрд╕рдоे рдХेрд╡рд▓ рдФрд░рддें рд░рд╣рддी рд╣ै рдПрдХ рдРрд╕ा рдкрд╡िрдд्рд░ рд╕्рдеाрди рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдорд░्рдпाрджा рднंрдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдЦ्рдпाрд▓ рдХोрдИ рдЕрдд्рдпंрдд рдиिрд░्рд▓рдЬ्рдЬ , рд▓рдо्рдкрдЯ рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рднी рдирд╣ीं рд▓ा рд╕рдХрддा। '
  86. рдЕрд╣рд▓्рдпा рдмाрдИ рдиे рдЗंрджौрд░ рдкрд░ 1766 рд╕े 1796 рддрдХ рд╢ाрд╕рди рдХिрдпा। 
  87. рдХुंрдЪрди рдиाрдо्рдмिрдпाрд░ рдХेрд░рд▓ рдХा рдПрдХ рдорд╣ाрди рдХрд╡ि рдеा। 
  88. рддाрдпुрдоाрдирд╡рд░ (1706-1744 ) рддрдоिрд▓ рдоें рд╕िрдд्рддрд░ рдХाрд╡्рдп рдХा рдПрдХ рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдеा। 
  89. рдкंрдЬाрдмी рдХे рдорд╢рд╣ूрд░  рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп , рд╣ीрд░ -рд░ाँрдЭा рдХी рд░рдЪрдиा рд╡ाрд░िрд╢ рд╢ाрд╣ рдиे рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдХिрдпा рдеा। 
  90. рд╕िंрдзी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдХрд╡ि рдЕрдм्рджुрд▓ рд▓рддीреЮ рдиे рдЕрдкрдиा рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рд░िрд╕ाрд▓ो ' рдХी рд░рдЪрдиा рдЕрдард░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें  рд╣ी рдХिрдпा рдеा। рд╕рдЪрд▓ рдФрд░ рд╕ाрдоी рдЗрд╕ рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдЕрди्рдп рдорд╣ाрди рд╕िंрдзी рдХрд╡ि рдеे.

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж :-

рднाрд░рдд рдХे рдоूрд▓ рд╕ंрд╡िрдзाрди (1949 ) рдоें рдПрдХ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा , 395 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж , 22 рднाрдЧ рдФрд░ 8 рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдпाँ рдеीं। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдПрдХ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा , 465 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж , 25 рднाрдЧ рдФрд░ 12 рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдпाँ рд╣ैं। рдХुрдЫ рдк्рд░рдоुрдЦ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं :- 

рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 1 .  рдЗрд╕рдоें рд╕ंрдШ рдХा рдиाрдо рдПрд╡ं рд░ाрдЬ्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рд╡िрд╡рд░рдг рд╣ै। 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 3 . рдЗрд╕ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдХे рддрд╣рдд рдирдП рд░ाрдЬ्рдпों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों , рд╕ीрдоाрдУं рдпा рдиाрдоों рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 13. рдоूрд▓ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рдЕрд╕ंрдЧрдд рдпा рдЙрдирдХा рдЕрд▓्рдкीрдХрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрдзिрдпां 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 14 рд╡िрдзि рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╕рдоाрдирддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рд▓ोрдХ рдиिрдпोрдЬрди рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 17 рдЕрд╕्рдкृрд╢्рдпрддा рдХा рдЕंрдд 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 19 рдмोрд▓рдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЖрджि рд╡िрд╖рдпों рдХे рдХुрдЫ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 21 рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рджैрд╣िрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 21 рдХ :- рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХाрд░ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 25 рдЕंрддःрдХрд░рдг рдХी  рдзрд░्рдо рдЕрдмाрдз рд░ूрдк рд╕े рдоाрдирдиे , рдЖрдЪрд░рдг рдФрд░ рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 30 рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдФрд░ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╡рд░्рдЧों рдХो рдЕрдзिрдХाрд░ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 31 рдЧ :- рдХुрдЫ рдиिрджेрд╢рдХ рддрдд्рд╡ों рдХो рдк्рд░рднाрд╡ी рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрдзिрдпों рдХी рд╡्рдпाрд╡ृрддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 32 :-рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рдк्рд░рд╡рд░्рддिрдд рдХрд░ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд░िрдЯ рд╕рд╣िрдд рдЙрдкрдЪाрд░ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 40 рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрддों рдХा рдЧрдарди 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 44 рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдП рдПрдХ  рд╕рдоाрди рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕ंрд╣िрддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 45 :-рдЫрд╣ рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдХрдо рдЖрдпु рд╡ाрд▓े рдмाрд▓рдХों рдХे рд▓िрдП рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдФрд░ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдк्рд░рдмंрдз 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 46 :-рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों , рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдФрд░ рдЕрди्рдп рдХрдордЬोрд░ рд╡рд░्рдЧों рдХे рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░  рдЕрд░्рде рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╣िрддों рдХे рдЕрднिрд╡ृрддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 50:- рдХाрд░्рдпрдкाрд▓िрдХा рд╕े рди्рдпाрдпрдкाрд▓िрдХा рдХा рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 51 :-рдЕंрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢ांрддि рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рдЕрднिрд╡ृрдж्рдзि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 51 рдХ :- рдоौрд▓िрдХ рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдп 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 72 :-рдХ्рд╖рдоा рдЖрджि рдХी рдХुрдЫ рдоाрдорд▓ों рдоें , рджंрдбाрджेрд╢ рдХे рдиिрд▓ंрдмрди , рдкрд░िрд╣ाрд░ рдпा рд▓рдзुрдХрд░рдг рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 74 : рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдоंрдд्рд░िрдкрд░िрд╖рдж 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 110:рдзрди рд╡िрдзेрдпрдХ рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 112 : рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡िрдд्рддीрдп рд╡िрд╡рд░рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 123 :рд╕ंрд╕рдж рдХे  рд╡िрд╢ाрди्рддिрдХाрд▓ рдоें рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдк्рд░рдЦ्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 143 :-рдЙрдЪ्рдЪрддрдордЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 226 рди्рдпाрдпाрд▓рдп рд╕े рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рдХрд░рдиे рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 155 : рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 161 :рдХ्рд╖рдоा рдЖрджि рдХी рдФрд░ рдХुрдЫ рдоाрдорд▓ों рдоें , рджंрдбाрджेрд╢ рдХे рдиिрд▓ंрдмрди , рдкрд░िрд╣ाрд░्рдп , рд▓рдШुрдХрд░рдг рдХी рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 163 :рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХो рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдоंрдд्рд░िрдкрд░िрд╖рдж 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 167 : рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХो рдЬाрдирдХाрд░ी рджेрдиे рдЖрджि рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 169 :рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╡िрдзाрдирдкрд░िрд╖рджों рдХा рдЙрдд्рд╕ाрджрди рдпा рд╕ृрдЬрди 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 200 :  рд╡िрдзेрдпрдХों рдкрд░ рдЕрдиुрдорддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 213 : рд╡िрдзाрдирдоंрдбрд▓ рдХे рд╡िрд╢्рд░ाрди्рддिрдХाрд▓ рдоें рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдк्рд░рдЦ्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХी рд╢рдХ्рддि 
 :рдХुрдЫ рд░िрдЯें рдиिрдХाрд▓рдиे рдХी рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 239 рдХ рдХ :- рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдкрдмंрдз 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 249 :рд░ाрдЬ्рдп рд╕ूрдЪि рдХे рд╡िрд╖рдп рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╣िрдд рдоें реШाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рд╕ंрд╕рдж рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 262 :рдЕंрддрд░рд░ाрдЬ्рдпीрдп рдирджिрдпों рдпा рдирджी рдШाрдЯिрдпों рдХे рдЬрд▓ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╡िрд╡ाрджों рдХा рди्рдпाрдп рдиिрд░्рдгрдп 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 263 :рдЕंрддрд░ाрдЬ्рдпीрдп рдкрд░िрд╖рдж् рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз  рдЙрдкрдмंрдз 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 265 рд╡िрдзि рдХे рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ рдХे рдмिрдиा рдХрд░ों  рдЕрдзिрд░ोрдкрдг рди рдХिрдпा рдЬाрдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 275 : рдХुрдЫ рд░ाрдЬ्рдпों рдХो рд╕ंрдШ рд╕े рдЕрдиुрджाрди 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 2 8 0 : рд╡िрдд् рдЖрдпोрдЧ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 300 рдХ :- рд╡िрдзि рдХे рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ рдХे рдмिрдиा рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХो рд╕рдо्рдкрддि рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рди рдХिрдпा рдЬाрдиा (рд╕рдо्рдкрддि рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ )
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 311 : рд╕ंрдШ рдпा рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЕрдзीрди рд╕िрд╡िрд▓ рд╣ैрд╕िрдпрдд рдоें рдиिрдпोрдЬिрдд рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХा рдкрджрдЪ्рдпुрдд рдХिрдпा рдЬाрдиा , рдкрдж рд╕े рд╣рдЯाрдпा рдЬाрдиा рдпा рдкрджाрд╡рдирдд рдХिрдпा рдЬाрдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 312 :рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд╕ेрд╡ाрдПं 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 315 : рд╕ंрдШ рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा рдЖрдпोрдЧ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 320 : рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा рдЖрдпोрдЧों рдХे рдХृрдд्рдп
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 323 рдХ :- рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдЕрдзिрдХрд░рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 324 : рдиिрд░्рд╡ाрдЪрдиों рдХे рдЕрдзीрдХ्рд╖рдг , рдиिрд░्рджेрд╢рди рдФрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХा рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдЖрдпोрдЧ рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ोрдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 330 :-рд▓ोрдХрд╕рднा рдоें рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों  рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрдиों рдХा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 335 рд╕ेрд╡ाрдУं рдФрд░ рдкрджों рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдФрд░ рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХे рджाрд╡े 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 352 : рдЖрдкाрдд рдХाрд▓ рдХी рдШोрд╖рдг (рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрдкाрддрдХाрд▓ )
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 356 : рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдЖрдкाрддрдХाрд▓ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 360 : рд╡िрдд्рддीрдп рдЖрдкाрддрдХाрд▓ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 368: рд╕ंрд╡िрдзाрди  рдХा рд╕ंрд╢ोрдзрди рдХрд░рдиे рдХी рд╕ंрд╕рдж рдХी рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 370 : рдЬрдо्рдоू рдХाрд╢्рдоीрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕрд╕्рдеाрдпी рдЙрдкрдмंрдз  

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж :-

рднाрд░рдд рдХे рдоूрд▓ рд╕ंрд╡िрдзाрди (1949 ) рдоें рдПрдХ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा , 395 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж , 22 рднाрдЧ рдФрд░ 8 рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдпाँ рдеीं। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдПрдХ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा , 465 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж , 25 рднाрдЧ рдФрд░ 12 рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдпाँ рд╣ैं। рдХुрдЫ рдк्рд░рдоुрдЦ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं :- 

рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 1 .  рдЗрд╕рдоें рд╕ंрдШ рдХा рдиाрдо рдПрд╡ं рд░ाрдЬ्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рд╡िрд╡рд░рдг рд╣ै। 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 3 . рдЗрд╕ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдХे рддрд╣рдд рдирдП рд░ाрдЬ्рдпों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों , рд╕ीрдоाрдУं рдпा рдиाрдоों рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 13. рдоूрд▓ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рдЕрд╕ंрдЧрдд рдпा рдЙрдирдХा рдЕрд▓्рдкीрдХрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрдзिрдпां 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 14 рд╡िрдзि рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╕рдоाрдирддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 16 рд▓ोрдХ рдиिрдпोрдЬрди рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 17 рдЕрд╕्рдкृрд╢्рдпрддा рдХा рдЕंрдд 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 19 рдмोрд▓рдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЖрджि рд╡िрд╖рдпों рдХे рдХुрдЫ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 21 рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рджैрд╣िрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 21 рдХ :- рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХाрд░ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 25 рдЕंрддःрдХрд░рдг рдХी  рдзрд░्рдо рдЕрдмाрдз рд░ूрдк рд╕े рдоाрдирдиे , рдЖрдЪрд░рдг рдФрд░ рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 30 рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдФрд░ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд╡рд░्рдЧों рдХो рдЕрдзिрдХाрд░ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 31 рдЧ :- рдХुрдЫ рдиिрджेрд╢рдХ рддрдд्рд╡ों рдХो рдк्рд░рднाрд╡ी рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрдзिрдпों рдХी рд╡्рдпाрд╡ृрддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 32 :-рдоौрд▓िрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рдк्рд░рд╡рд░्рддिрдд рдХрд░ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд░िрдЯ рд╕рд╣िрдд рдЙрдкрдЪाрд░ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 40 рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрддों рдХा рдЧрдарди 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 44 рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдП рдПрдХ  рд╕рдоाрди рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕ंрд╣िрддा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 45 :-рдЫрд╣ рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдХрдо рдЖрдпु рд╡ाрд▓े рдмाрд▓рдХों рдХे рд▓िрдП рдиिःрд╢ुрд▓्рдХ рдФрд░ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдк्рд░рдмंрдз 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 46 :-рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों , рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдФрд░ рдЕрди्рдп рдХрдордЬोрд░ рд╡рд░्рдЧों рдХे рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░  рдЕрд░्рде рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╣िрддों рдХे рдЕрднिрд╡ृрддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 50:- рдХाрд░्рдпрдкाрд▓िрдХा рд╕े рди्рдпाрдпрдкाрд▓िрдХा рдХा рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 51 :-рдЕंрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢ांрддि рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рдЕрднिрд╡ृрдж्рдзि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 51 рдХ :- рдоौрд▓िрдХ рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдп 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 72 :-рдХ्рд╖рдоा рдЖрджि рдХी рдХुрдЫ рдоाрдорд▓ों рдоें , рджंрдбाрджेрд╢ рдХे рдиिрд▓ंрдмрди , рдкрд░िрд╣ाрд░ рдпा рд▓рдзुрдХрд░рдг рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 74 : рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдоंрдд्рд░िрдкрд░िрд╖рдж 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 110:рдзрди рд╡िрдзेрдпрдХ рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 112 : рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡िрдд्рддीрдп рд╡िрд╡рд░рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 123 :рд╕ंрд╕рдж рдХे  рд╡िрд╢ाрди्рддिрдХाрд▓ рдоें рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдк्рд░рдЦ्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 143 :-рдЙрдЪ्рдЪрддрдордЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 226 рди्рдпाрдпाрд▓рдп рд╕े рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рдХрд░рдиे рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 155 : рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 161 :рдХ्рд╖рдоा рдЖрджि рдХी рдФрд░ рдХुрдЫ рдоाрдорд▓ों рдоें , рджंрдбाрджेрд╢ рдХे рдиिрд▓ंрдмрди , рдкрд░िрд╣ाрд░्рдп , рд▓рдШुрдХрд░рдг рдХी рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 163 :рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХो рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдоंрдд्рд░िрдкрд░िрд╖рдж 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 167 : рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХो рдЬाрдирдХाрд░ी рджेрдиे рдЖрджि рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 169 :рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╡िрдзाрдирдкрд░िрд╖рджों рдХा рдЙрдд्рд╕ाрджрди рдпा рд╕ृрдЬрди 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 200 :  рд╡िрдзेрдпрдХों рдкрд░ рдЕрдиुрдорддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 213 : рд╡िрдзाрдирдоंрдбрд▓ рдХे рд╡िрд╢्рд░ाрди्рддिрдХाрд▓ рдоें рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдк्рд░рдЦ्рдпाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХी рд╢рдХ्рддि 
 :рдХुрдЫ рд░िрдЯें рдиिрдХाрд▓рдиे рдХी рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 239 рдХ рдХ :- рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдкрдмंрдз 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 249 :рд░ाрдЬ्рдп рд╕ूрдЪि рдХे рд╡िрд╖рдп рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╣िрдд рдоें реШाрдиूрди рдмрдиाрдиे рдХी рд╕ंрд╕рдж рдХी рд╢рдХ्рддि 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 262 :рдЕंрддрд░рд░ाрдЬ्рдпीрдп рдирджिрдпों рдпा рдирджी рдШाрдЯिрдпों рдХे рдЬрд▓ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╡िрд╡ाрджों рдХा рди्рдпाрдп рдиिрд░्рдгрдп 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 263 :рдЕंрддрд░ाрдЬ्рдпीрдп рдкрд░िрд╖рдж् рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз  рдЙрдкрдмंрдз 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 265 рд╡िрдзि рдХे рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ рдХे рдмिрдиा рдХрд░ों  рдЕрдзिрд░ोрдкрдг рди рдХिрдпा рдЬाрдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 275 : рдХुрдЫ рд░ाрдЬ्рдпों рдХो рд╕ंрдШ рд╕े рдЕрдиुрджाрди 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 2 8 0 : рд╡िрдд् рдЖрдпोрдЧ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 300 рдХ :- рд╡िрдзि рдХे рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ рдХे рдмिрдиा рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХो рд╕рдо्рдкрддि рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рди рдХिрдпा рдЬाрдиा (рд╕рдо्рдкрддि рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ )
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 311 : рд╕ंрдШ рдпा рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЕрдзीрди рд╕िрд╡िрд▓ рд╣ैрд╕िрдпрдд рдоें рдиिрдпोрдЬिрдд рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХा рдкрджрдЪ्рдпुрдд рдХिрдпा рдЬाрдиा , рдкрдж рд╕े рд╣рдЯाрдпा рдЬाрдиा рдпा рдкрджाрд╡рдирдд рдХिрдпा рдЬाрдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 312 :рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд╕ेрд╡ाрдПं 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 315 : рд╕ंрдШ рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा рдЖрдпोрдЧ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 320 : рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा рдЖрдпोрдЧों рдХे рдХृрдд्рдп
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 323 рдХ :- рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдЕрдзिрдХрд░рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 324 : рдиिрд░्рд╡ाрдЪрдиों рдХे рдЕрдзीрдХ्рд╖рдг , рдиिрд░्рджेрд╢рди рдФрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХा рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдЖрдпोрдЧ рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ोрдиा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 330 :-рд▓ोрдХрд╕рднा рдоें рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों  рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрдиों рдХा рдЖрд░рдХ्рд╖рдг 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 335 рд╕ेрд╡ाрдУं рдФрд░ рдкрджों рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддिрдпों рдФрд░ рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХे рджाрд╡े 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 352 : рдЖрдкाрдд рдХाрд▓ рдХी рдШोрд╖рдг (рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрдкाрддрдХाрд▓ )
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 356 : рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдЖрдкाрддрдХाрд▓ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 360 : рд╡िрдд्рддीрдп рдЖрдкाрддрдХाрд▓ 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 368: рд╕ंрд╡िрдзाрди  рдХा рд╕ंрд╢ोрдзрди рдХрд░рдиे рдХी рд╕ंрд╕рдж рдХी рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा 
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 370 : рдЬрдо्рдоू рдХाрд╢्рдоीрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕрд╕्рдеाрдпी рдЙрдкрдмंрдз  

рднाрд░рдд рдоें рдпूрд░ोрдкीрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди


                                               рднाрд░рдд рдоें рдпूрд░ोрдкिрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди 

рднाрд░рдд рдХा рдпूрд░ोрдк рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрд╣ुрдд рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ै, рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХी рдпрд╣ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдпूрдиाрдиिрдпों рдХे рднाрд░рдд рдЖрдЧрдорди рд╕े рд╣ै। рднाрд░рдд рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рджрдХ्рд╖िрдг -рдкूрд░्рд╡ рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рд╕ाрде рдордз्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЕрдиेрдХ рдоाрд░्рдЧों рд╕े рд╣ुрдЖ рдХрд░рддा рдеा। рднाрд░рдд рдХा рдоाрд▓ рдпूрд░ोрдк рддрдХ рдкрд╣ुрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рджेрд╢ों рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рдиा рдкреЬрддा рдеा рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдлाрдпрджा рднी рдмрд╣ुрдд рдеा।

рдЙрд╕्рдоाрдиिрдпा рд╕рд▓्рддрдирдд рдиे рд╕рди 1453 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рдПрд╢िрдпा рдоाрдЗрдирд░ рдХो рдЬीрддा рдФрд░ рдХुрд╕्рддुंрддुрдиिрдпा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬिрд╕рд╕े рднाрд░рдд рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рдмीрдЪ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рддुрд░्рдХो рдХा рдХрдм्реЫा рд╣ो рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдпूрд░ोрдк рдФрд░ рдПрд╢िрдпा рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ों рдкрд░ рдЬेрдиेрд╡ा рдФрд░ рд╡ेрдиिрд╕ рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдеा рдФрд░ рд╡े рдпूрд░ोрдк рдХे рдФрд░ рджेрд╢ों рдЬैрд╕े рд╕्рдкेрди , рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдЗрдд्рдпाрджि рдХो рдкुрд░ाрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ (рдЬिрд╕рдкрд░ рдЕрдм рддुрд░्рдХों рдХा рдХрдм्реЫा рд╣ो рдЧрдпा рдеा )рд╕े рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдирд╣ी рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे , рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдкрд╢्рдЪрдоी рдпूрд░ोрдк рдХे  рд╡्рдпाрдкाрд░ी рднाрд░рдд рдФрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХे рдПрдХ рдж्рд╡ीрдк, рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб , рдЬो рдорд╕ाрд▓े рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдеा , рдХे рд▓िрдП рдирдП рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░ाрд╕्рддा рдХी рддрд▓ाрд╢ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдХो рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбीрдЬ рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рдкрд╢्рдЪрдоी рдпूрд░ोрдк рдХे рджेрд╢ рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХो рдЗрд╕ рдирдП рд░рд╕्рддे рдЦोрдЬрдиे рдХा рдордХрд╕рдж рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдпूрд░ोрдк  рдХे рдордз्рдп рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдЕрд░рдм рдФрд░ рд╡ेрдиिрд╕ рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХे рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдХो реЩрдд्рдо  рдХрд░рдиा , рддुрд░्рдХों рд╕े рд╢рдд्рд░ुрддा рдирд╣ी рд▓ेрдиा рдФрд░ рдкूрд░्рд╡ рдХे рджेрд╢ों рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдеा। 15 рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЬрд╣ाрдЬों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рдеा рдФрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╡्рдпाрдкाрд░ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ो рд░рд╣ा рдеा рдЗрд╕рд▓िрдП рдкрд╢्рдЪрдоी рдпूрд░ोрдк рдХे рджेрд╢ों рдХो рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░ाрд╕्рддों рдХे рдЬрд░िрдпे рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпा рдХे рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиा рдХрдаिрди рдирд╣ी  рдеा। рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рдпूрд░ोрдк рдоें рдкुрдирд░्рдЬाрдЧрд░рдг рдХे рд╡рд╣рдЬ рд╕े рдпूрд░ोрдк рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдЬोрдЦिрдо рднी рдЙрдаाрдиे рдХो рддैрдпाрд░ рдеे, рдФрд░ рдкрд╣рд▓ा рдЬोрдЦिрдо рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдФрд░ рд╕्рдкेрди рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдиे рдЙрдаाрдпा।  рдЗрди рджोрдиों рджेрд╢ों рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдорджрдж рд╕े рднौрдЧोрд▓िрдХ рдЦोрдЬों рдХे рдПрдХ рдпुрдЧ рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी। рд╕्рдкेрди рдХे рдиाрд╡िрдХ рдХोрд▓рдо्рдмрд╕ 1494 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рднाрд░рдд рдХी рдЦोрдЬ рдоें рдиिрдХрд▓ा рдкрд░рди्рддु рд╡рд╣ рднрдЯрдХрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдЪрд▓ा рдЧрдпा рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдЦोрдЬ рд╣ुрдЖ। 1498 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рдиाрд╡िрдХ рд╡ाрд╕्рдХो рдбी рдЧाрдоा рднाрд░рдд рдХी рдЦोрдЬ рдХी।  рд╡рд╣ рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ोрдк рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХा рдкूрд░ा рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рдХे рдХाрд▓ीрдХрдЯ (рдХेрд░рд▓ ) рдкंрд╣ुрдЪा। рд╡ाрд╕्рдХो рдбी рдЧाрдоा рдЬрдм рднाрд░рдд рд╕े рд▓ौрдЯा рддो рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рд╕ाрдоाрди рдЦाрд╕рдХрд░ рдорд╕ाрд▓े рд▓ेрдХрд░ рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХा рдХीрдордд рдЙрд╕рдХे рднाрд░рдд рдЖрдиे рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЦрд░्рдЪ рд╕े 60 рдЧुрдиा рдЕрдзिрдХ рдеा।  рдзीрд░े рдзीрд░े рдФрд░ рднी рджेрд╢ों рдХी рдЦोрдЬ рд╣ुрдП। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдПрд╢िрдпा рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рддрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рдмाрдЬाрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдеा рдЬिрд╕рд╕े 17 рд╡ीं рдФрд░ 18 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдХाрдлी рд╡ृрдж्рдзि рд╣ुрдИ।

                15 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдпूрд░ोрдкीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдиे рдЕрдл्рд░ीрдХा рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХिрдпा рддो рдЙрд╕рд╕े рднी рдЙрдирдХो рдЖрд░ंрднिрдХ рдкूंрдЬी рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рдПрдХ рдк्рд░рдоिрдЦ рд╕्рд░ोрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ।  рд╢ुрд░ू рдоें рдпूрд░ोрдкीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХो рдЕреЮ्рд░ीрдХी рд╕ोрдиे рдФрд░ рд╣ाँрдеी рджाँрдд рдиे рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХिрдпा рдкрд░ंрддु рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдпूрд░ोрдк рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдл्рд░ीрдХा рд╕े рдЧुрд▓ाрдоों рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЧрдпा  рдФрд░ рдХाрд▓ांрддрд░ рдоें рдЧुрд▓ाрдоों рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рднाрдЧ рдмрди рдЧрдпा। 16 рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЕंрдд рддрдХ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рд╕ाрде рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЧुрд▓ाрдоों рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдФрд░ рд╕्рдкेрди рдХा рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдеा рд▓ेрдХिрди рдмाрдж рдоें рдЗрд╕ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें реЮ्рд░ांрд╕िрд╕ी , рдбрдЪ рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╡्рдпाрдкाрд░ी рд╣ाрд╡ी рд╣ो рдЧрдП। рдпूрд░ोрдк рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЬрд╣ाрдЬ рдХाрд░рдЦाрдиों рдХा рдоाрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдкрд╣ुрдЪрддे рдеे рдФрд░ рдЗрди्рд╣ी рдоाрд▓ों рд╕े рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рдиीрдЧ्рд░ो рд▓ोрдЧों рдХी рдЕрджрд▓ा рдмрджрд▓ी рдХрд░рддे рдеे , рдлिрд░ рдЗрди рджाрд╕ों рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЕрдЯрд▓ांрдЯिрдХ рдкाрд░ рдХрд░рддे рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдмाрдЧाрдиों  рдХी рдФрдкрдиिрд╡ेрд╢िрдХ рдкैрджाрд╡ाрд░ рд╕े  рдЕрджрд▓ा -рдмрджрд▓ी рдХрд░рддे ,  рдлिрд░ рдЗрд╕ рдоाрд▓ рдХो рдпूрд░ोрдк рдХे рдмाрдЬाрд░ рдоें рдмेрдЪ рджेрддे рдеे।  рдЗрд╕ рдд्рд░िрдХोрдгीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ीрдпों рдХो рднाрд░ी рд▓ाрдн рдеा рдЬिрд╕ рдкрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ рдХी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╢्рд░ेрд╖्рдаा рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдИ। рдЙрдд्рддрд░ी рдЕрдоेрд░िрдХा рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдоी рдпूрд░ोрдкिрдпों рджेрд╢ों рдХी рд╕рдоृрдж्рдзि рдЕрдзिрдХांрд╢рддः рдЧुрд▓ाрдоों рдХे рдЗрд╕ी рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдФрд░ рдЧुрд▓ाрдоों рдХी рдоेрд╣рдирдд рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдмाрдЧाрдиों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдеी। рджाрд╕ों рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдФрд░ рджाрд╕ों рдХे рдоेрд╣рдирдд рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдмाрдЧाрдиों рд╕े рдЕрд░्рдЬिрдд рдХी рдЧрдпी рдкूँрдЬी рд╣ी рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ 18 рд╡ीं рдФрд░ 19 рд╡ीं рд╕рджी рдХी рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдХ्рд░ांрддि рдоें рдХाрдо рдЖрдпी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рдХो рднिрди्рди рднिрди्рди рддрд░ीрдХों рд╕े рд▓ुрдЯा рдЧрдпा рдФрд░ рдЬो рджौрд▓рдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ рд╡ो рджौрд▓рдд рднी рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдХ्рд░ांрддि рдоें рдмрд╣ुрдд рдХाрдо рдЖрдпी।

               рдЬрдм рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдХो рдПрд╢िрдпाрдИ рдФрд░ рдЕреЮ्рд░ीрдХी рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдоोрдЯा рдоुрдиाрдлा рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рддो рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдХो рдФрд░ рд▓ाрд▓рдЪ рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рдФрд░ рд╡े рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рджेрд╢ों рдХो рдЕрдкрдиे рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдмрд▓ рдкрд░ рд╣реЬрдкрдиे рдХे рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे. рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдиे 16 рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдХी।

рднाрд░рдд рдоें рднी рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдиे рдЧोрд╡ा , рдХोрдЪीрди , рджрдорди рдПрд╡ं рджीрд╡ рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ  рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓ рджिрдП। рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рд╢ुрд░ू рд╕े рд╣ी рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा। рдФрд░ рд╡े рд╕рдлрд▓ рднी рд░рд╣े рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рд╣рдеिрдпाрд░рдмंрдж рд╕рдоुрдж्рд░ी рдЬрд╣ाрдЬ рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рднी рднाрд░рдд рд╕рд╣िрдд рдПрд╢िрдпा рдХी рдЬрдоीрдиी рд╕ैрдиिрдХ рдХाрдлी рдХुрд╢рд▓ рдеे рд▓ेрдХिрди рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рдЕрдкрдиे рд╕рднी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдиिрдХрдЯ рд░рдЦे рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдЕрдкрдиे рдШाрддрдХ рд╣рдеिрдпाрд░рдмंрдж рдЬрд╣ाреЫों рдХी рдЪрд▓рддे рдмрдЪाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣े। рдЙрд╕ рд╕рдордп рднाрд░рдд рдкрд░ рдоुрдЧрд▓ों рдХा рд╢ाрд╕рди рдеा рдФрд░ рдоुрдЧрд▓ों рдХे рдкाрд╕ рдХोрдИ рдЬрд▓рд╕ेрдиा рдирд╣ी рдеा , рдЗрд╕ी рдХा рдлाрдпрджा рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХो рдоिрд▓ा рдФрд░ рд╡े рдЕрдкрдиे рдЬрд▓рд╕ेрдиा рдХा рднрдп рджिрдЦाрдХрд░ рдоुрдЧрд▓ों рд╕े рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЫूрдЯ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी।

рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рд╕рди 1510 рдоें рдЧोрд╡ा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХिрдпा рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрд▓्рдлांрд╕ो -рдбी -рдЕрд▓्рдмुрдХрд░्рдХ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд╡ाрдпрд╕рд░ाрдп рдеा , рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рд╡िрд╕्рддाрд░рд╡ाрджी рдиीрддि рд╕े рдлाрд░рд╕ рдХी рдХреЬी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣рд░рдоुрдЬ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдорд▓ाрдпा рдоें рд╕्рдеिрдд рдорд▓рдХ्рдХा рдФрд░ рдЗंрдбोрдирд╢िрдпा рдХे рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рддрдХ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा। рдЕрд▓्рдлांрд╕ो -рдбी -рдЕрд▓्рдмुрдХрд░्рдХ рдЕрдкрдиे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╡ाрджी рдиीрддि рдХो рд▓ेрдХрд░ рдмрд╣ुрдд рдХ्рд░ूрд░ рдеा рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдиे рдХрдИ рд▓реЬाрдИрдпा рд▓реЬी।  рдЙрд╕рдиे рднाрд░рдд рдХे рдХрдИ рд╣िрд╕्рд╕ों (рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд ) рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХिрдпा рдеा , рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдоुрдЧрд▓ों рдХा рд╢ाрд╕рди рдирд╣ी рдеा , рдЗрд╕рд▓िрдП рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХो рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рдоुрдЧрд▓ों рдХा рд╕ाрдордиा рдирд╣ी  рдХрд░рдиा рдкреЬा।

рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдПрд╢िрдпा рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдХो рдмрд╣ुрдд рджिрдиों рддрдХ рдмрдиाрдпे рдирд╣ी рд░рдЦ рд╕рдХा।  16 рд╕рджी рдХे рдЕंрдд рдоें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб , рдл्рд░ांрд╕ , рд╣ॉрд▓ैंрдб рдЗрдд्рдпाрджि рдЬैрд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдк्рд░рддिрдж्рд╡ंрджिрдпों рдиे рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдХे рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдПрдХ рдХреЬा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдЫेреЬ рджिрдпा। рдЗрд╕ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╕्рдкेрди рдФрд░ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ।  рдЕрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдФрд░ рдбрдЪ рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ॉрдк рд╣ोрдХрд░ рднाрд░рдд рдЖрдиे рдХा рд░ाрд╕्рддा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे рдФрд░ рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ों рдоें рдЕрдкрдиा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдмрдиाрдиे рдХी рджौреЬ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдП। рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рднाрд░рдд , рд╢्рд░ी рд▓ंрдХा рдФрд░ рдорд▓ाрдпा рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдФрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдкрд░ рдбрдЪों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा।

1602 рдоें рдбрдЪ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ рдФрд░ рдбрдЪ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдПрдХ рдЪाрд░्рдЯрд░ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдХंрдкрдиी рдХो рдпुрдж्рдз рдЫेреЬрдиे , рд╕ंрдзिрдпा рдХрд░рдиे , рдЗрд▓ाрдХे рдЬीрддрдиे рдФрд░ рдХिрд▓े рдмрдиाрдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдП। рдбрдЪों рдХी рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рднाрд░рдд рдоें рдирд╣ी рдмрд▓्рдХि рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा ,  рд╕ुрдоाрдд्рд░ा рдФрд░ рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдЬैрд╕े рдж्рд╡ीрдкों рдоें рдеी рдЬрд╣ाँ рдкрд░ рдорд╕ाрд▓ों рдХी рдкैрджाрд╡ाрд░ рдЦूрдм рд╣ोрддी рдеी। рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдбрдЪों рдиे рдорд▓рдп рдЬрд▓рдбрдорд░ूрдордз्рдп рдФрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпाрдИ рдж्рд╡ीрдкों рд╕े рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХो рдЦрджेреЬ рджिрдпा рдФрд░ 1623 рдоें рдЗрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рд╣рд░ाрдпा।

рдбрдЪों рдиे рднाрд░рдд рдХे рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े рдЬिрд╕рдоे рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рд╕ूрд░рдд , рднреЬौрдЪ , рдХैрдмे рдФрд░ рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж , рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдиाрдЧрдкрдд्рддрдирдо , рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдкрдЯрдиा , рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЖрдЧрд░ा , рдХेрд░рд▓ рдХे рдХोрдЪीрди , рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдорд╕ुрд▓ीрдкрдЯ्рдирдо рдк्рд░рдоुрдЦ рдеे।  рдбрдЪों рдиे 1658 рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рд╕े рд╢्рд░ी рд▓ंрдХा рдХो рдЫिрдиा।

рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХी рдЕрдкाрд░ рд╕рдлрд▓рддा рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХा рд▓ाрд▓рдЪ рдПрд╢िрдпा рдХे рдк्рд░рддि рдФрд░ рдЬ्рдпाрджा рд╣ो рдЧрдпा। 1599 рдоें рдорд░्рдЪेंрдЯ рдПрдбрд╡ेंрдЪрд░्рд╕ рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХुрдЫ рд╡्рдпाрдкाрдЗрдпों рдиे рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдХंрдкрдиी рдмрдиाрдпीं।  рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдХो , рдЬिрд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै , 31 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1600 рдХो рдм्рд░िрдЯेрди рдХी рдорд╣ाрд░ाрдиी рдПрд▓िрдЬाрдмेрде рдиे рдПрдХ рд░ॉрдпрд▓ рдЪाрд░्рдЯрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдпा। 1608 рдоें рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдиे рднाрд░рдд рдХे рд╕ूрд░рдд рдоें рдПрдХ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдЦोрд▓рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдХैрдк्рдЯрди рд╣ौрдХिंрдЧ्рд╕ рдХो рдЬрд╣ाँрдЧीрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рд╢ाрд╣ी рдЖрдЬ्рдЮा рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рднेрдЬ।  рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдПрдХ рд╢ाрд╣ी рдлрд░рдоाрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рдХे рдкрд╢्рдЪрдоी рддрдЯ рдХी рдЕрдиेрдХ рдЬрдЧрд╣ों рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рдлैрдХ्рдЯрд░िрдпाँ рдЦोрд▓рдиे рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдоिрд▓ рдЧрдпी। рдкрд░ंрддु рдЗрд╕ рдЫूрдЯ рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЦुрд╢ рдирд╣ी рдеे , 1615 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рджूрдд , рд╕рд░ рдЯॉрдорд╕ рд░ो , рдоुреЪрд▓ рджрд░рдмाрд░ рдоें рдЖрдпा рдФрд░ рд╕рд░ рдЯॉрдорд╕ рд░ो рдоुреЪрд▓ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕рднी рднाрдЧों рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдФрд░ рдлैрдХ्рдЯрд░िрдпाँ рдЦोрд▓рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рд╢ाрд╣ी рдлрд░рдоाрди рдЬाрд░ी рдХрд░рд╡ाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣ा। 1622 рдоें рдЬрдм рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдж्рд╡िрддीрдп рдиे рдПрдХ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рд╕े рд╢ाрджी рдХी рддो рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рдЙрд╕े рдмрдо्рдмрдИ рдХा рдж्рд╡ीрдк рджрд╣ेрдЬ рдоें рджे рджिрдпा।  рдЕंрддрддः рджрдорди , рджीрд╡ рдФрд░ рдЧोрд╡ा рдХो рдЫोреЬрдХрд░ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХे рд╣ाрде рд╕े рднाрд░рдд рдоें рдЙрдирдХे рдХрдм्рдЬे рд╡ाрд▓ рд╕ाрд░े рдЗрд▓ाрдХे рдиिрдХрд▓ рдЧрдП।
рдЕрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рдирдЬрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХी рдУрд░ рдЧрдпा рдЬрд╣ाँ рдбрдЪों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдеा।  рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХे рдж्рд╡ीрдкों рд╕े рд╣ो рд░рд╣े рдорд╕ाрд▓ों рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдХंрдкрдиी рдХी рдбрдЪ рдХंрдкрдиी рд╕े рдарди рдЧрдпी рдФрд░ 1654 рд╕े рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рд▓реЬाрдИ рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЧрдпी рдФрд░ рдпрд╣ рд▓реЬाрдИ 1667 рдоें рддрдм рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ुрдИ рдЬрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдкрд░ рд╕ाрд░े рджाрд╡े рдЫोреЬ рджिрдП рдФрд░ рдмрджрд▓े рдоें рдбрдЪों рдиे рднाрд░рдд рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдмрд╕्рддिрдпों рдХो рди рдЫूрдиे рдХा рд╡ाрджा рдХिрдпा।

рднाрд░рдд рдоें рдпूрд░ोрдкीрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди


                                               рднाрд░рдд рдоें рдпूрд░ोрдкिрдпों рдХा рдЖрдЧрдорди 

рднाрд░рдд рдХा рдпूрд░ोрдк рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрд╣ुрдд рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ै, рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХी рдпрд╣ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдпूрдиाрдиिрдпों рдХे рднाрд░рдд рдЖрдЧрдорди рд╕े рд╣ै। рднाрд░рдд рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рджрдХ्рд╖िрдг -рдкूрд░्рд╡ рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рд╕ाрде рдордз्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЕрдиेрдХ рдоाрд░्рдЧों рд╕े рд╣ुрдЖ рдХрд░рддा рдеा। рднाрд░рдд рдХा рдоाрд▓ рдпूрд░ोрдк рддрдХ рдкрд╣ुрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рджेрд╢ों рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рдиा рдкреЬрддा рдеा рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдлाрдпрджा рднी рдмрд╣ुрдд рдеा।

рдЙрд╕्рдоाрдиिрдпा рд╕рд▓्рддрдирдд рдиे рд╕рди 1453 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рдПрд╢िрдпा рдоाрдЗрдирд░ рдХो рдЬीрддा рдФрд░ рдХुрд╕्рддुंрддुрдиिрдпा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬिрд╕рд╕े рднाрд░рдд рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рдмीрдЪ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рддुрд░्рдХो рдХा рдХрдм्реЫा рд╣ो рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдпूрд░ोрдк рдФрд░ рдПрд╢िрдпा рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ों рдкрд░ рдЬेрдиेрд╡ा рдФрд░ рд╡ेрдиिрд╕ рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдеा рдФрд░ рд╡े рдпूрд░ोрдк рдХे рдФрд░ рджेрд╢ों рдЬैрд╕े рд╕्рдкेрди , рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдЗрдд्рдпाрджि рдХो рдкुрд░ाрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ (рдЬिрд╕рдкрд░ рдЕрдм рддुрд░्рдХों рдХा рдХрдм्реЫा рд╣ो рдЧрдпा рдеा )рд╕े рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдирд╣ी рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे , рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдкрд╢्рдЪрдоी рдпूрд░ोрдк рдХे  рд╡्рдпाрдкाрд░ी рднाрд░рдд рдФрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХे рдПрдХ рдж्рд╡ीрдк, рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб , рдЬो рдорд╕ाрд▓े рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдеा , рдХे рд▓िрдП рдирдП рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░ाрд╕्рддा рдХी рддрд▓ाрд╢ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдХो рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбीрдЬ рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा। рдкрд╢्рдЪрдоी рдпूрд░ोрдк рдХे рджेрд╢ рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХो рдЗрд╕ рдирдП рд░рд╕्рддे рдЦोрдЬрдиे рдХा рдордХрд╕рдж рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдпूрд░ोрдк  рдХे рдордз्рдп рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдЕрд░рдм рдФрд░ рд╡ेрдиिрд╕ рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХे рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдХो реЩрдд्рдо  рдХрд░рдиा , рддुрд░्рдХों рд╕े рд╢рдд्рд░ुрддा рдирд╣ी рд▓ेрдиा рдФрд░ рдкूрд░्рд╡ рдХे рджेрд╢ों рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдеा। 15 рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЬрд╣ाрдЬों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рдеा рдФрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ी рд╡्рдпाрдкाрд░ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ो рд░рд╣ा рдеा рдЗрд╕рд▓िрдП рдкрд╢्рдЪрдоी рдпूрд░ोрдк рдХे рджेрд╢ों рдХो рд╕рдоुрдж्рд░ी рд░ाрд╕्рддों рдХे рдЬрд░िрдпे рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпा рдХे рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиा рдХрдаिрди рдирд╣ी  рдеा। рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рдпूрд░ोрдк рдоें рдкुрдирд░्рдЬाрдЧрд░рдг рдХे рд╡рд╣рдЬ рд╕े рдпूрд░ोрдк рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдЬोрдЦिрдо рднी рдЙрдаाрдиे рдХो рддैрдпाрд░ рдеे, рдФрд░ рдкрд╣рд▓ा рдЬोрдЦिрдо рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдФрд░ рд╕्рдкेрди рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдиे рдЙрдаाрдпा।  рдЗрди рджोрдиों рджेрд╢ों рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдорджрдж рд╕े рднौрдЧोрд▓िрдХ рдЦोрдЬों рдХे рдПрдХ рдпुрдЧ рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी। рд╕्рдкेрди рдХे рдиाрд╡िрдХ рдХोрд▓рдо्рдмрд╕ 1494 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рднाрд░рдд рдХी рдЦोрдЬ рдоें рдиिрдХрд▓ा рдкрд░рди्рддु рд╡рд╣ рднрдЯрдХрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдЪрд▓ा рдЧрдпा рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдЦोрдЬ рд╣ुрдЖ। 1498 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рдиाрд╡िрдХ рд╡ाрд╕्рдХो рдбी рдЧाрдоा рднाрд░рдд рдХी рдЦोрдЬ рдХी।  рд╡рд╣ рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ोрдк рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХा рдкूрд░ा рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рдХे рдХाрд▓ीрдХрдЯ (рдХेрд░рд▓ ) рдкंрд╣ुрдЪा। рд╡ाрд╕्рдХो рдбी рдЧाрдоा рдЬрдм рднाрд░рдд рд╕े рд▓ौрдЯा рддो рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рд╕ाрдоाрди рдЦाрд╕рдХрд░ рдорд╕ाрд▓े рд▓ेрдХрд░ рдЧрдпा рдЬिрд╕рдХा рдХीрдордд рдЙрд╕рдХे рднाрд░рдд рдЖрдиे рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЦрд░्рдЪ рд╕े 60 рдЧुрдиा рдЕрдзिрдХ рдеा।  рдзीрд░े рдзीрд░े рдФрд░ рднी рджेрд╢ों рдХी рдЦोрдЬ рд╣ुрдП। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдПрд╢िрдпा рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рддрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рдмाрдЬाрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдеा рдЬिрд╕рд╕े 17 рд╡ीं рдФрд░ 18 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдХाрдлी рд╡ृрдж्рдзि рд╣ुрдИ।

                15 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдпूрд░ोрдкीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдиे рдЕрдл्рд░ीрдХा рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХिрдпा рддो рдЙрд╕рд╕े рднी рдЙрдирдХो рдЖрд░ंрднिрдХ рдкूंрдЬी рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рдПрдХ рдк्рд░рдоिрдЦ рд╕्рд░ोрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ।  рд╢ुрд░ू рдоें рдпूрд░ोрдкीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХो рдЕреЮ्рд░ीрдХी рд╕ोрдиे рдФрд░ рд╣ाँрдеी рджाँрдд рдиे рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХिрдпा рдкрд░ंрддु рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдпूрд░ोрдк рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдл्рд░ीрдХा рд╕े рдЧुрд▓ाрдоों рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЧрдпा  рдФрд░ рдХाрд▓ांрддрд░ рдоें рдЧुрд▓ाрдоों рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рднाрдЧ рдмрди рдЧрдпा। 16 рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЕंрдд рддрдХ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рд╕ाрде рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЧुрд▓ाрдоों рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдФрд░ рд╕्рдкेрди рдХा рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдеा рд▓ेрдХिрди рдмाрдж рдоें рдЗрд╕ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें реЮ्рд░ांрд╕िрд╕ी , рдбрдЪ рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╡्рдпाрдкाрд░ी рд╣ाрд╡ी рд╣ो рдЧрдП। рдпूрд░ोрдк рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЬрд╣ाрдЬ рдХाрд░рдЦाрдиों рдХा рдоाрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдкрд╣ुрдЪрддे рдеे рдФрд░ рдЗрди्рд╣ी рдоाрд▓ों рд╕े рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рдиीрдЧ्рд░ो рд▓ोрдЧों рдХी рдЕрджрд▓ा рдмрджрд▓ी рдХрд░рддे рдеे , рдлिрд░ рдЗрди рджाрд╕ों рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЕрдЯрд▓ांрдЯिрдХ рдкाрд░ рдХрд░рддे рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдмाрдЧाрдиों  рдХी рдФрдкрдиिрд╡ेрд╢िрдХ рдкैрджाрд╡ाрд░ рд╕े  рдЕрджрд▓ा -рдмрджрд▓ी рдХрд░рддे ,  рдлिрд░ рдЗрд╕ рдоाрд▓ рдХो рдпूрд░ोрдк рдХे рдмाрдЬाрд░ рдоें рдмेрдЪ рджेрддे рдеे।  рдЗрд╕ рдд्рд░िрдХोрдгीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ीрдпों рдХो рднाрд░ी рд▓ाрдн рдеा рдЬिрд╕ рдкрд░ рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдФрд░ рдл्рд░ांрд╕ рдХी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╢्рд░ेрд╖्рдаा рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдИ। рдЙрдд्рддрд░ी рдЕрдоेрд░िрдХा рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдоी рдпूрд░ोрдкिрдпों рджेрд╢ों рдХी рд╕рдоृрдж्рдзि рдЕрдзिрдХांрд╢рддः рдЧुрд▓ाрдоों рдХे рдЗрд╕ी рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдФрд░ рдЧुрд▓ाрдоों рдХी рдоेрд╣рдирдд рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдмाрдЧाрдиों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдеी। рджाрд╕ों рдХा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдФрд░ рджाрд╕ों рдХे рдоेрд╣рдирдд рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдмाрдЧाрдиों рд╕े рдЕрд░्рдЬिрдд рдХी рдЧрдпी рдкूँрдЬी рд╣ी рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ 18 рд╡ीं рдФрд░ 19 рд╡ीं рд╕рджी рдХी рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдХ्рд░ांрддि рдоें рдХाрдо рдЖрдпी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рдХो рднिрди्рди рднिрди्рди рддрд░ीрдХों рд╕े рд▓ुрдЯा рдЧрдпा рдФрд░ рдЬो рджौрд▓рдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ рд╡ो рджौрд▓рдд рднी рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдХ्рд░ांрддि рдоें рдмрд╣ुрдд рдХाрдо рдЖрдпी।

               рдЬрдм рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдХो рдПрд╢िрдпाрдИ рдФрд░ рдЕреЮ्рд░ीрдХी рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдоोрдЯा рдоुрдиाрдлा рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рддो рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдХो рдФрд░ рд▓ाрд▓рдЪ рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рдФрд░ рд╡े рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рджेрд╢ों рдХो рдЕрдкрдиे рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдмрд▓ рдкрд░ рд╣реЬрдкрдиे рдХे рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे. рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдиे 16 рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдХी।

рднाрд░рдд рдоें рднी рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдиे рдЧोрд╡ा , рдХोрдЪीрди , рджрдорди рдПрд╡ं рджीрд╡ рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ  рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓ рджिрдП। рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рд╢ुрд░ू рд╕े рд╣ी рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा। рдФрд░ рд╡े рд╕рдлрд▓ рднी рд░рд╣े рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рд╣рдеिрдпाрд░рдмंрдж рд╕рдоुрдж्рд░ी рдЬрд╣ाрдЬ рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рднी рднाрд░рдд рд╕рд╣िрдд рдПрд╢िрдпा рдХी рдЬрдоीрдиी рд╕ैрдиिрдХ рдХाрдлी рдХुрд╢рд▓ рдеे рд▓ेрдХिрди рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рдЕрдкрдиे рд╕рднी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдиिрдХрдЯ рд░рдЦे рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдЕрдкрдиे рдШाрддрдХ рд╣рдеिрдпाрд░рдмंрдж рдЬрд╣ाреЫों рдХी рдЪрд▓рддे рдмрдЪाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣े। рдЙрд╕ рд╕рдордп рднाрд░рдд рдкрд░ рдоुрдЧрд▓ों рдХा рд╢ाрд╕рди рдеा рдФрд░ рдоुрдЧрд▓ों рдХे рдкाрд╕ рдХोрдИ рдЬрд▓рд╕ेрдиा рдирд╣ी рдеा , рдЗрд╕ी рдХा рдлाрдпрджा рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХो рдоिрд▓ा рдФрд░ рд╡े рдЕрдкрдиे рдЬрд▓рд╕ेрдиा рдХा рднрдп рджिрдЦाрдХрд░ рдоुрдЧрд▓ों рд╕े рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЫूрдЯ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी।

рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рд╕рди 1510 рдоें рдЧोрд╡ा рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХिрдпा рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрд▓्рдлांрд╕ो -рдбी -рдЕрд▓्рдмुрдХрд░्рдХ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд╡ाрдпрд╕рд░ाрдп рдеा , рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рд╡िрд╕्рддाрд░рд╡ाрджी рдиीрддि рд╕े рдлाрд░рд╕ рдХी рдХреЬी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣рд░рдоुрдЬ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдорд▓ाрдпा рдоें рд╕्рдеिрдд рдорд▓рдХ्рдХा рдФрд░ рдЗंрдбोрдирд╢िрдпा рдХे рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рддрдХ рдХрдм्реЫा рдХрд░ рд▓िрдпा। рдЕрд▓्рдлांрд╕ो -рдбी -рдЕрд▓्рдмुрдХрд░्рдХ рдЕрдкрдиे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╡ाрджी рдиीрддि рдХो рд▓ेрдХрд░ рдмрд╣ुрдд рдХ्рд░ूрд░ рдеा рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдиे рдХрдИ рд▓реЬाрдИрдпा рд▓реЬी।  рдЙрд╕рдиे рднाрд░рдд рдХे рдХрдИ рд╣िрд╕्рд╕ों (рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд ) рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХिрдпा рдеा , рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдоुрдЧрд▓ों рдХा рд╢ाрд╕рди рдирд╣ी рдеा , рдЗрд╕рд▓िрдП рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХो рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рдоुрдЧрд▓ों рдХा рд╕ाрдордиा рдирд╣ी  рдХрд░рдиा рдкреЬा।

рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдПрд╢िрдпा рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдХो рдмрд╣ुрдд рджिрдиों рддрдХ рдмрдиाрдпे рдирд╣ी рд░рдЦ рд╕рдХा।  16 рд╕рджी рдХे рдЕंрдд рдоें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб , рдл्рд░ांрд╕ , рд╣ॉрд▓ैंрдб рдЗрдд्рдпाрджि рдЬैрд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдк्рд░рддिрдж्рд╡ंрджिрдпों рдиे рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдХे рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдПрдХ рдХреЬा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдЫेреЬ рджिрдпा। рдЗрд╕ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╕्рдкेрди рдФрд░ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ।  рдЕрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдФрд░ рдбрдЪ рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдХेрдк рдСреЮ рдЧुрдб рд╣ॉрдк рд╣ोрдХрд░ рднाрд░рдд рдЖрдиे рдХा рд░ाрд╕्рддा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे рдФрд░ рдкूрд░्рд╡ी рджेрд╢ों рдоें рдЕрдкрдиा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдмрдиाрдиे рдХी рджौреЬ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдП। рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рднाрд░рдд , рд╢्рд░ी рд▓ंрдХा рдФрд░ рдорд▓ाрдпा рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдФрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдкрд░ рдбрдЪों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा।

1602 рдоें рдбрдЪ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ рдФрд░ рдбрдЪ рд╕ंрд╕рдж рдиे рдПрдХ рдЪाрд░्рдЯрд░ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдХंрдкрдиी рдХो рдпुрдж्рдз рдЫेреЬрдиे , рд╕ंрдзिрдпा рдХрд░рдиे , рдЗрд▓ाрдХे рдЬीрддрдиे рдФрд░ рдХिрд▓े рдмрдиाрдиे рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдП। рдбрдЪों рдХी рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рднाрд░рдд рдоें рдирд╣ी рдмрд▓्рдХि рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा ,  рд╕ुрдоाрдд्рд░ा рдФрд░ рд╕्рдкाрдЗрд╕ рдЖрдЗрд▓ैंрдб рдЬैрд╕े рдж्рд╡ीрдкों рдоें рдеी рдЬрд╣ाँ рдкрд░ рдорд╕ाрд▓ों рдХी рдкैрджाрд╡ाрд░ рдЦूрдм рд╣ोрддी рдеी। рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдбрдЪों рдиे рдорд▓рдп рдЬрд▓рдбрдорд░ूрдордз्рдп рдФрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпाрдИ рдж्рд╡ीрдкों рд╕े рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХो рдЦрджेреЬ рджिрдпा рдФрд░ 1623 рдоें рдЗрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рд╣рд░ाрдпा।

рдбрдЪों рдиे рднाрд░рдд рдХे рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ рдЦोрд▓े рдЬिрд╕рдоे рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рд╕ूрд░рдд , рднреЬौрдЪ , рдХैрдмे рдФрд░ рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж , рдордж्рд░ाрд╕ рдХे рдиाрдЧрдкрдд्рддрдирдо , рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдкрдЯрдиा , рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЖрдЧрд░ा , рдХेрд░рд▓ рдХे рдХोрдЪीрди , рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдорд╕ुрд▓ीрдкрдЯ्рдирдо рдк्рд░рдоुрдЦ рдеे।  рдбрдЪों рдиे 1658 рдоें рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рд╕े рд╢्рд░ी рд▓ंрдХा рдХो рдЫिрдиा।

рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХी рдЕрдкाрд░ рд╕рдлрд▓рддा рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХा рд▓ाрд▓рдЪ рдПрд╢िрдпा рдХे рдк्рд░рддि рдФрд░ рдЬ्рдпाрджा рд╣ो рдЧрдпा। 1599 рдоें рдорд░्рдЪेंрдЯ рдПрдбрд╡ेंрдЪрд░्рд╕ рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХुрдЫ рд╡्рдпाрдкाрдЗрдпों рдиे рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдХंрдкрдиी рдмрдиाрдпीं।  рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдХो , рдЬिрд╕े рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै , 31 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1600 рдХो рдм्рд░िрдЯेрди рдХी рдорд╣ाрд░ाрдиी рдПрд▓िрдЬाрдмेрде рдиे рдПрдХ рд░ॉрдпрд▓ рдЪाрд░्рдЯрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджिрдпा। 1608 рдоें рдЗрд╕ рдХंрдкрдиी рдиे рднाрд░рдд рдХे рд╕ूрд░рдд рдоें рдПрдХ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдЦोрд▓рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдИрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпा рдХंрдкрдиी рдиे рдХैрдк्рдЯрди рд╣ौрдХिंрдЧ्рд╕ рдХो рдЬрд╣ाँрдЧीрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рд╢ाрд╣ी рдЖрдЬ्рдЮा рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рднेрдЬ।  рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдПрдХ рд╢ाрд╣ी рдлрд░рдоाрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рдХे рдкрд╢्рдЪрдоी рддрдЯ рдХी рдЕрдиेрдХ рдЬрдЧрд╣ों рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рдлैрдХ्рдЯрд░िрдпाँ рдЦोрд▓рдиे рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдоिрд▓ рдЧрдпी। рдкрд░ंрддु рдЗрд╕ рдЫूрдЯ рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЦुрд╢ рдирд╣ी рдеे , 1615 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рджूрдд , рд╕рд░ рдЯॉрдорд╕ рд░ो , рдоुреЪрд▓ рджрд░рдмाрд░ рдоें рдЖрдпा рдФрд░ рд╕рд░ рдЯॉрдорд╕ рд░ो рдоुреЪрд▓ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕рднी рднाрдЧों рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд░рдиे рдФрд░ рдлैрдХ्рдЯрд░िрдпाँ рдЦोрд▓рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рд╢ाрд╣ी рдлрд░рдоाрди рдЬाрд░ी рдХрд░рд╡ाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣ा। 1622 рдоें рдЬрдм рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдж्рд╡िрддीрдп рдиे рдПрдХ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рд╕े рд╢ाрджी рдХी рддो рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдиे рдЙрд╕े рдмрдо्рдмрдИ рдХा рдж्рд╡ीрдк рджрд╣ेрдЬ рдоें рджे рджिрдпा।  рдЕंрддрддः рджрдорди , рджीрд╡ рдФрд░ рдЧोрд╡ा рдХो рдЫोреЬрдХрд░ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓िрдпों рдХे рд╣ाрде рд╕े рднाрд░рдд рдоें рдЙрдирдХे рдХрдм्рдЬे рд╡ाрд▓ рд╕ाрд░े рдЗрд▓ाрдХे рдиिрдХрд▓ рдЧрдП।
рдЕрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рдирдЬрд░ рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХी рдУрд░ рдЧрдпा рдЬрд╣ाँ рдбрдЪों рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдеा।  рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдХे рдж्рд╡ीрдкों рд╕े рд╣ो рд░рд╣े рдорд╕ाрд▓ों рдХे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдХंрдкрдиी рдХी рдбрдЪ рдХंрдкрдиी рд╕े рдарди рдЧрдпी рдФрд░ 1654 рд╕े рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рд▓реЬाрдИ рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЧрдпी рдФрд░ рдпрд╣ рд▓реЬाрдИ 1667 рдоें рддрдм рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ुрдИ рдЬрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЗंрдбोрдиेрд╢िрдпा рдкрд░ рд╕ाрд░े рджाрд╡े рдЫोреЬ рджिрдП рдФрд░ рдмрджрд▓े рдоें рдбрдЪों рдиे рднाрд░рдд рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдмрд╕्рддिрдпों рдХो рди рдЫूрдиे рдХा рд╡ाрджा рдХिрдпा।

рд╢िрд╡ाрдЬी рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी : рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░ी

рдк्рд░рд╢्рди 01 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ?

  1. рд░ाрдорджाрд╕
  2. рдХोंрдбрджेрд╡
  3. рд╢ाрд╣рдЬी рднोंрд╕рд▓े
  4. рдмाрдЬीрд░ाрд╡

рдк्рд░рд╢्рди 02 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ?

  1. рдЬीрдЬाрдмाрдИ
  2. рд╕ाрдИрдмाрдИं рдиिрдо्рдмाрд▓рдХрд░
  3. рд░ाрдордмाрдИ
  4. рддुрдХाрдмाрдИ

рдк्рд░рд╢्рди 03. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХा рдЬрди्рдо рдХрдм рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. 1625
  2. 1626
  3. 1627
  4. 1628

рдк्рд░рд╢्рди 04 . рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рджाрджाрдЬी рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ?

  1. рдХोрдг्рдбрджेрд╡
  2. рд░ाрдЬाрд░ाрдо
  3. рд░ाрдорджाрд╕
  4. рд╕ाрд╣ूрдЬी

рдк्рд░рд╢्рди 05. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХो рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХी рдкूрдиा рдХा рдЬाрдЧीрд░ рдХрдм рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ ?

  1. 1636
  2. 1637
  3. 1638
  4. 1639

рдк्рд░рд╢्рди 06 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХा рдЬрди्рдо рдХрд╣ाँ рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. рдкुрд░ंрджрд░
  2. рд╢िрд╡рдиेрд░
  3. рдкूрдиा
  4. рдмीрдЬाрдкुрд░

рдк्рд░рд╢्рди 07 рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╢िрд╡ाрдЬी рдХिрд╕рд╕े рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдеे ?

  1. рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм
  2. рд░ाрдорджाрд╕
  3. рдХोрдг्рдбрджेрд╡
  4. рдЕрдХрдмрд░

рдк्рд░рд╢्рди 08 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╡िрдЬрдп рдЕрднिрдпाрди рдХिрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдЬिрддрдиे рдХे рд╕ाрде рд╢ुрд░ू рдЪाрд╣िрдП ?

  1. рддोрд░рдг
  2. рд░ाрдпрдЧреЭ
  3. рдЬाрд╡рд▓ी
  4. рдкुрд░ंрджрд░

рдк्рд░рд╢्рди 09 рд╢िрд╡ाрдЬी рдиे рдЬाрд╡рд▓ी рдкрд░ рдХрдм рд╡िрдЬрдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा ?

  1. 1656
  2. 1658
  3. 1660
  4. 1661

рдк्рд░рд╢्рди 10 рд╢िрд╡ाрдЬी рдиे рдХिрд╕ рд╢ाрд╕рдХ рдХो рд╣рд░ाрдХрд░ рдЬाрд╡рд▓ी рдкрд░ рдХрдм्реЫा рдХिрдпा ?

  1. рдЪрди्рджा рд░ाрд╡ рдоोрд░े
  2. рдЬрдп рд╕िंрд╣
  3. рдЖрджिрд▓рд╢ाрд╣ी рд╢ाрд╕рдХ
  4. рд╢ाрдИрд╢्рддा рдЦाрди

рдк्рд░рд╢्рди 11. рд╢िрд╡ाрдЬी рдиे рдЕрдлрдЬрд▓ рдЦाрди рдХी рд╣рдд्рдпा рдХрдм рдХिрдпा ?

  1. 1660
  2. 1659
  3. 1663
  4. 1665

рдк्рд░рд╢्рди 12. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХी рдмреЭрддी рддाрдХрдд рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдиे рдХिрд╕рдХो рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдеा ?

  1. рд╢ाрдЗрд╕्рддा рдЦाрди
  2. рдЕрдлрдЬрд▓ рдЦाрди
  3. рдЪрди्рджा рд░ाрд╡ рдоोрд░े
  4. рд░ाрдЬाрд░ाрдо рдж्рд╡िрддीрдп

рдк्рд░рд╢्рди 13 . рд╢िрд╡ाрдЬी рдиे рд╢ाрдЗрд╕्рддा рдЦाрди рдХो рдХрдм рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा ?

  1. 1663
  2. 1662
  3. 1661
  4. 1660

рдк्рд░рд╢्рди 14. рд╢िрд╡ाрдЬी рдиे рд╕ूрд░рдд рдХो рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдХрдм рд▓ुрдЯा ?

  1. 1664
  2. 1670
  3. 1656
  4. 1674

рдк्рд░рд╢्рди 15. рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдиे рд╢िрд╡ाрдЬी рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ рд░ाрдЬा рдХो рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдеा ?

  1. рдЪрди्рджा рд░ाрд╡ рдоोрд░े
  2. рдЕрдлрдЬрд▓ рдЦाрди
  3. рд░ाрдЬा рдЬрдп рд╕िंрд╣
  4. рд░ाрдЬा рдЗрдиाрдпрдд рдЦाрди

рдк्рд░рд╢्рди 16 рдкुрд░ंрджрд░ рдХी рд╕ंрдзि рдХрдм рд╣ुрдИ ?

  1. 1665
  2. 1668
  3. 1669
  4. 1670

рдк्рд░рд╢्рди 17. рдкुрд░ंрджрд░ рдХी рд╕ंрдзि рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХिрдирдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. рд╢िрд╡ाрдЬी рдФрд░ рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдХे рдмीрдЪ
  2. рд╢िрд╡ाрдЬी рдФрд░ рджрдХ्рдХрди рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдХे рдмीрдЪ
  3. рд╢िрд╡ाрдЬी рдФрд░ рдЬрдп рд╕िंрд╣ рдХे рдмीрдЪ
  4. рд╢िрд╡ाрдЬी рдФрд░ рдЖрджिрд▓рд╢ाрд╣ рдХे рдмीрдЪ

рдк्рд░рд╢्рди 18. рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдиे рд╢िрд╡ाрдЬी рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬा рдЬрдп рд╕िंрд╣ рдХो рдХрдм рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा ?

  1. 1665
  2. 1667
  3. 1669
  4. 1670

рдк्рд░рд╢्рди 19 рдкुрд░рди्рджрд░ рдХे рд╕ंрдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╢िрд╡ाрдЬी рдХो рдЕрдкрдиे рдХिрддрдиे рдХिрд▓े рдоुреЪрд▓ों рдХो рд╕ौрдкрдиे рдкреЬे рдеे ?

  1. 22
  2. 23
  3. 28
  4. 21

рдк्рд░рд╢्рди 20 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХो рдмंрджी рдХрдм рдмрдиाрдпा рдЧрдпा ?

  1. 1666
  2. 1667
  3. 1668
  4. 1669

рдк्рд░рд╢्рди 21 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХो рдХिрд╕ рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдмंрджी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा ?

  1. рджिрд▓्рд▓ी
  2. рдЖрдЧрд░ा
  3. рд╕िрдХंрджрд░ा
  4. рд░ाрдпрдЧреЭ

рдк्рд░рд╢्рди 22 рд╢िрд╡ाрдЬी рдиे рд╕ूрд░рдд рдХो рджुрд╕рд░ी рдмाрд░ рдХрдм рд▓ुрдЯा ?

  1. 1665
  2. 1668
  3. 1670
  4. 1679

рдк्рд░рд╢्рди 23 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХा рд░ाрдЬ्рдпाрднिрд╖ेрдХ рдХрдм рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. 1674
  2. 1673
  3. 1675
  4. 1678

рдк्рд░рд╢्рди 24 рд╢िрд╡ाрдЬी рдХा рд░ाрдЬ्рдпाрднिрд╖ेрдХ рдХрд╣ाँ рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. рдкूрдиा
  2. рд░ाрдпрдЧреЭ
  3. рдкुрд░ंрджрд░
  4. рдЬाрд╡рд▓ी

рдк्рд░рд╢्рди 25. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХा рд░ाрдЬ्рдпाрднिрд╖ेрдХ рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдХिрд╕ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдо्рдкрди рдХрд░ाрдпा рдЧрдпा ?

  1. рд░ाрдорджेрд╡
  2. рдЧंрдЧाрднрдЯ्рдЯ
  3. рд░ाрдорджाрд╕
  4. рдХोंрдбрджेрд╡

рдк्рд░рд╢्рди 26 рд╢िрд╡ाрдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдпाрднिрд╖ेрдХ рдХे рд╕рдордп рдХौрди рд╕ी рдЙрдкाрдзि рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा ?

  1. рд╡िрдХ्рд░рдоाрджिрдд्рдп
  2. рдЫрдд्рд░рдкрддि
  3. рд╣िрди्рджू рдзрд░्рдоोрдж्рдзाрд░рдХ
  4. рдзрд░्рдоोрд░рдХ्рд╖рдХ

рдк्рд░рд╢्рди 27 . рдорд░ाрдаा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рдХौрди рдеे ?

  1. рдХोंрдбрджेрд╡
  2. рд░ाрдорджाрд╕
  3. рд╢िрд╡ाрдЬी
  4. рд╢ाрд╣рдЬी рднोंрд╕рд▓े

рдк्рд░рд╢्рди 28. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕рдИрдмाрдИ рдиिрдо्рдмाрд▓рдХрд░ рд╕े рдХрдм рд╣ुрдЖ ?

  1. 1639
  2. 1640
  3. 1641
  4. 1642

рдк्рд░рд╢्рди 29. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╕ा рд╕ंрдд рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдЖрдЪрд░рдг рдкрд░ рдкреЬा ?

  1. рдЧुрд░ु рдиाрдорджेрд╡
  2. рдЧुрд░ु рд░ाрдорджेрд╡
  3. рдЧुрд░ु рд░ाрдорджाрд╕
  4. рдЧुрд░ु рдПрдХрдиाрде

рдк्рд░рд╢्рди 30. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рджрд░рдмाрд░ рдоें рдХौрди рд╕ी рднाрд╖ा рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдпी рдЬाрддी рдеी ?

  1. рд╣िंрджी
  2. рд╕िंрдзी
  3. рдЙрд░्рджू
  4. рдорд░ाрдаी

рдк्рд░рд╢्рди 31. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХी рдоृрдд्рдпु рдХрдм рд╣ुрдИ рдеी ?

  1. 1682
  2. 1687
  3. 1680
  4. 1679

рдк्рд░рд╢्рди 32. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдоें рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрдж рдХिрд╕рдХो рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा ?

  1. рдЪिрдЯрдиीрд╕
  2. рд╕ुрдоंрдд
  3. рдкेрд╢рд╡ा
  4. рдЕрдоाрдд्рдп

рдк्рд░рд╢्рди 33. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХो рдХ्рдпा рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा ?

  1. рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓
  2. рдЕрд╖्рдЯрдк्рд░рдзाрди
  3. рдордг्рдбрд▓ी
  4. рд╕рднा

рдк्рд░рд╢्рди 34. рд╢िрд╡ाрдЬी рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ?

  1. рд╕ाрд╣ूрдЬी 
  2. рд╢рдо्рднाрдЬी 
  3. рд░ाрдЬाрд░ाрдо 
  4. рд╢िрд╡рдЬी II 

рдк्рд░рд╢्рди 35. рдЦेреЬा рдХा рдпुрдж्рдз рдХрдм рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. 1705 
  2. 1707 
  3. 1710 
  4. 1711 

рдк्рд░рд╢्рди 36. рдЦेреЬा рдХा рдпुрдж्рдз рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрдирдХे рдмीрдЪ рд▓реЬा рдЧрдпा ?

  1. рд╕ाрд╣ूрдЬी рдФрд░ рд╢рдо्рднाрдЬी рдХे рдмीрдЪ 
  2. рд░ाрдЬाрд░ाрдо рдФрд░ рд╢िрд╡рдЬी II 
  3. рд╢рдо्рднाрдЬी рдФрд░ рддाрд░ाрдмाрдИ рдХे рдмीрдЪ 
  4. рд╕ाрд╣ूрдЬी рдФрд░ рддाрд░ाрдмाрдИ рдХे рдмीрдЪ 

рдк्рд░рд╢्рди 37. рд╢рдо्рднाрдЬी рдХा рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдХौрди рдеा ?

  1. рддाрд░ाрдмाрдИ 
  2. рд╢िрд╡ाрдЬी II 
  3. рд░ाрдЬाрд░ाрдо 
  4. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ 

рдк्рд░рд╢्рди 38. рд░ाрдЬाрд░ाрдо рдХी  рджुрд╕рд░ी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХрд╣ाँ рдеी ?

  1. рдкूрдиा 
  2. рд╕рддाрд░ा 
  3. рдФрд░ंрдЧाрдмाрдж 
  4. рдиाрдЧрдкुрд░ 

рдк्рд░рд╢्рди 39. рд░ाрдЬाрд░ाрдо рдХी рдкрдд्рдиी рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ?

  1. рддुрдХाрдмाрдИ 
  2. рд░ाрдордмाрдИ 
  3. рддाрд░ाрдмाрдИ 
  4. рдпрд╢ोрджाрдмाрдИ 

рдк्рд░рд╢्рди 40. рд░ाрдЬाрд░ाрдо рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рдЪाрд░ рд╡рд░्рд╖ीрдп рдкुрдд्рд░ рдорд░ाрдаा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ुрдЖ।  рд░ाрдЬाрд░ाрдо рдХे рдкुрдд्рд░ рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ?

  1. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ I 
  2. рд╢िрд╡ाрдЬी II 
  3. рдмाрд▓ाрдЬी 
  4. рд╕ाрд╣ू 

рдк्рд░рд╢्рди 41. рджिрд▓्рд▓ी рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдк्рд░рдердо рдкेрд╢рд╡ा рдХौрди рдеा ?

  1. рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде 
  2. рд╢िрд╡ाрдЬी 
  3. рд╢िрд╡ाрдЬी II 
  4. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо 

рдк्рд░рд╢्рди 42. рдкाрд▓рдЦेреЬा рдХा рдпुрдж्рдз рдХрдм рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. 5 рдоाрд░्рдЪ 1728 
  2. 6 рдоाрд░्рдЪ 1728 
  3. 7 рдоाрд░्рдЪ 1728 
  4. 8 рдоाрд░्рдЪ 1728 

рдк्рд░рд╢्рди 43. рдкाрд▓рдЦेреЬा рдХा рдпुрдж्рдз рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрдирдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ рдеा ?

  1. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдФрд░ рдиिреЫाрдо 
  2. рдмाрд▓ाрдЬी рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ 
  3. рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдФрд░ рдиिрдЬाрдо 
  4. рд╕ाрд╣ू рдФрд░ рдиिреЫाрдо 

рдк्рд░рд╢्рди 44. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕рдХे рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдорд░ाрдаा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдкेрд╢рд╡ा рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ुрдП рдеे ?

  1. рд╕ाрд╣ू 
  2. рд╢िрд╡рдЬी II 
  3. рдмाрд▓ाрдЬी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде 
  4. рдмाрд▓ाрдЬी рдмाрдЬीрд░ाрд╡ 

рдк्рд░рд╢्рди 45. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдк्рд░рдердо рдХी рдоृрдд्рдпु рдХрдм рд╣ुрдИ ?

  1. 1740 
  2. 1741 
  3. 1742 
  4. 1743 

рдк्рд░рд╢्рди 46. рдк्рд░рдердо рдЖंрдЧ्рд▓ рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз рдХрдм рд╕े рдХрдм рддрдХ рдЪрд▓ा ?

  1. 1775 -1786 
  2. 1776 -1782 
  3. 1775 -1782 
  4. 1777 -1782 

рдк्рд░рд╢्рди 47. рдк्рд░рдердо рдЖँрдЧ्рд▓ рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз рд╢ुрд░ू рд╣ोрдиे рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрд░рдг рдХौрди рд╕ी рд╕ंрдзि рдеा ?

  1. рдмреЬрдЧॉрд╡ рдХी рд╕ंрдзि 
  2. рдмрд╕ीрди рдХी рд╕ंрдзि 
  3. рд╕ूрд░рдд рдХी рд╕ंрдзि 
  4. рд╕ाрд▓ाрдмाрдИ рдХी рд╕ंрдзि 

рдк्рд░рд╢्рди 48. рдк्рд░рдердо рдЖँрдЧ्рд▓ рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз рдХिрд╕ рд╕ंрдзि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ुрдЖ ?

  1. рдмреЬрдЧॉрд╡ рдХी рд╕ंрдзि 
  2. рдмрд╕ीрди рдХी рд╕ंрдзि 
  3. рд╕ूрд░рдд рдХी рд╕ंрдзि 
  4. рд╕ाрд▓ाрдмाрдИ рдХी рд╕ंрдзि 

рдк्рд░рд╢्рди 49. рдж्рд╡िрддीрдп рдЖँрдЧ्рд▓ рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз рдХрдм рд╣ुрдЖ ?

  1. 1803 -1805 
  2. 1800 -1805 
  3. 1806 -1808 
  4. 1804 -1806 

рдк्рд░рд╢्рди 50. рддृрддीрдп рдЖँрдЧ्рд▓ рдорд░ाрдаा рдпुрдж्рдз рдХрдм рд╣ुрдЖ ?

  1. 1814 -1816 
  2. 1816 -1818 
  3. 1815 -1817 
  4. 1815 -1818 

рдк्рд░рд╢्рди 51. рдорд░ाрдаा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдЕंрддिрдо рдкेрд╢рд╡ा рдХौрди рдеा ?

  1. рдмाрд▓ाрдЬी рдмाрдЬीрд░ाрд╡ 
  2. рд╢िрд╡ाрдЬी II 
  3. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ I 
  4. рдмाрдЬीрд░ाрд╡ II